Allah (cc) altını insanlar için birer menfaat ve imtihan vesilesi kıldı. Onu cazibeli bir şekilde yarattı. Kimi kullar bu cazibeye kapılıp imtihanı kaybetti. Kimileri de altınla ilgili meşru çizgiyi muhafaza ederek Allah'ın emrini yerine getirdi ve imtihanı kazanarak takva ehlinden sayıldı. Bu yazımda altınla ilgili iki hususa değinmek istiyorum; ziynet ve ticaret… Yaşadığımız toplum içerisinde erkeklerin, haram olmasına rağmen yüzük başta olmak üzere altını ısrarla ziynet için kullanmaları ve bununla ilgili yeterli bilgiye sahip olmamaları ile ticari anlamda altınla ilgili bilerek veya bilmeyerek yapılan haramlar ve hileler azımsanmayacak şekilde çoktur.
Ziynet açısından altın… Peygamber (aleyhissalatu vesselam) bir hadisinde şöyle buyurmaktadır: “Şu iki şey (altın ve ipek) ümmetimin erkeklerine haram, kadınlarına helâldir.”(İbni Mâce) Yine Abdullah bin Abbas'ın rivayetine göre Resul-i Ekrem Efendimiz (aleyhissalatu vesselam) bir zatın elinde altından bir yüzük gördü ve onu parmağından çıkardı, attı. Daha sonra şöyle buyurdu:
“Sizden biriniz ateşten bir kor alıyor da, onu eline koyuyor.” Bunun ardından bazı sahabeler adama “yüzüğünü yerden al! Ondan faydalanırsın” diye buyurunca adam “Allah yemin olsun ki onu almam! Zira Allah'ın Resulü onu attı” diye cevap verir. (Müslim) Taberanî'nin rivayet ettiği bir başka hadiste ise Efendimiz (aleyhissalatu vesselam) “her kim dünyadayken altın ile süslenip ölmüşse Allah da cennette bunu kendilerine haram kılar.” diye buyurmaktadır.
Ziynet olarak altının erkeklere haram olduğuna dair farklı şekillerde varid olan epey hadis bulunmaktadır. Aynı şekilde ziynet olarak değil de eşya olarak da hem erkeğin hem de kadının altını kullanmaları caiz değildir. Buna rağmen erkeklerin altın yüzük kullandığı çokça müşahede edilmektedir. Hatta haram olduğuna dair uyarıldıklarında maalesef hiç beklenmedik tepkilerle karşılaşılmaktadır. Bunun sebebi ve yapılması gerekenlerle ilgili uzun uzun yazılabilir. Fakat şu an konumuz bu olmamakla birlikte âlimler ve diyanet personellerinin yeteri kadar görevlerini yerine getirmediklerini itiraf etmek gerekir.
Ticaret açısından altın… Bu madenle ilgili bilerek veya bilmeyerek yapılan en büyük yanlışlardan/günahlardan biri faize taalluk eden hükümleriyle ilgili yeterli bilgiye sahip olunmamasıdır. Bu bilgisizlik de beraberinde haramlığı getiriyor.
Allah Resulü (aleyhissalatu vesselam) derki: "Altın altınla, gümüş gümüşle, buğday buğdayla, arpa arpayla, hurma hurma ile, tuz tuzla başbaşa misliyle, peşin olarak satılır. Kim artırır veya artırılmasını taleb ederse ribâya girmiştir. Bu işte alan da veren de birdir.” (Müslim) Altın kendi cinsiyle takas edildiğinde misli misline ve peşin olarak verilmesi gerekir. Buhârî'de geçen “Bu çeşitler farklı olduğu takdirde peşin ise dilediğiniz gibi satın." rivayetiyle altın başka bir cinsle değiştirilse/bozdurulursa peşin olması şartıyla ikisinden birinin fazla olması caizdir.
Altınla ilgili varid olan bu iki rivayete binaen iki hüküm çıkmaktadır; takas edildiğinde misli misline olması gerekir. Farklı cinsten bir maden veya para birimiyle bozdurulduğunda ise peşin olmalıdır. Yani altını borçla satmak veya almak caiz değildir.
Günümüzde altın satışıyla ilgili akıl almaz hile ve caiz olmayan muameleler yapılmaktadır. Bunlardan en yaygın olanı taksitle ve kredi kartıyla altın alımının yapılmasıdır. Kredi kartıyla altın alımı borçla altın alma yerine geçtiğinden caiz değildir. Zira altını satan kişi bu durumda parasını direk alamıyor. Ancak bankayla anlaştığı tarihte alabiliyor. Eğer satılan altının parası cari hesabın bulunduğu banka kartları gibi direk kuyumcunun hesabına aktarılsaydı hükmi kabz yerine geçeceği için muamele sahih olacaktı.
Taksitle altın alma durumu da aynıdır. Bu şekildeki satışlar da çoğunlukla bankaların verdiği taksit hakkı bulunan kredi kartlarıyda gerçekleşmektedir. Zaten artık çeyrek altından tutun külçe altına kadar internet sitelerinde çok kolay ve rahat bir şekilde altın satışı yapılmaktadır. Yüksek limitli kredi kartlarına sahip müşteriler binlerce TL'ye denk gelen altını taksitle satın alıyor ve sıcak para (altın) elde ediyorlar. Sonra da aldığı altınların taksitlerini aydan aya bankaya ödüyor. Bu şekilde yapılan altınların alım ve satımı hadislerde geçen açık nehiyle haram kılınmıştır.