HABER MRK - Sigara bağımlılığının beyin hücresel yapısında ve fonksiyonlarında kalıcı değişiklikler ile karakterize olan bir beyin hastalığı olduğuna dikkat çeken NP İstanbul Nöropsikiyatri Hastanesi Sigara Polikliniği Koordinatörü Doç. Dr. Esra Doç. Dr. Sağlam şekiller üzerinden sigaranın beyine etkilerini anlatıyor. Yardım almadan sigarayı bırakmanın mümkün olmadığını belirten Sağlam, yardımsız 100 kişiden sadece bir kişinin sigarayı bıraktığını vurguluyor. Sağlam, sigara bağımlılığının beyinde meydana getirdiği değişiklikleri ve davranışlara yansımasına ilişkin şu bilgiler veriyor:

“Tüm diğer organik hastalıklar gibi, etkilediği organ olan beyinde yapısal ve fonksiyonel değişikliklere neden olur. Beynimiz fonksiyonel olarak (konuşma merkezi, görme merkezi vb) çeşitli bölümlere ayrılmıştır. Bu fonksiyonel bölümlerden bir tanesi de zevk alma merkezidir. Bu bölgede dopamin adını verdiğimiz madde artacak olursa kişi zevk alır. Doğal olarak zevk alma merkezinde, dopamin salgılatan davranışlarımız vardır, örneğin yemek yemek, müzik dinlemek, spor yapmak, sevdiklerimizle sohbet etmek gibi. Bir de dopamin salgılatan dışarıdan alınan maddeler vardır, örneğin kokain, amfetamin, nikotin eroin vb. Bu maddelerin hepsi beyindeki zevk alma merkezinden dopamin salgılatarak keyf almamıza neden olurlar, bu maddelerin aralarındaki yegâne fark salgılattığı dopaminin miktarıdır. Amfetamin çok fazla dopamin salgılatırken nikotin daha az salgılatır.

İnsan beyni zevk aldığı şeyi tekrar tekrar yapmak ister
İnsan beyni zevk aldığı şeyi tekrar tekrar yapmak ister, bu tekrarlar sırasında da aldığı zevk nedeni ile o maddeye psikolojik olarak bağımlı hale gelir. Psikolojik olarak bağımlı hale geldiği maddeden kişiyi ayıracak olursanız depresyona benzer davranışlar ortaya çıkar, biz bunları hastalarda;
• Çökkün duygu durum ve hiçbir şeyden zevk alamama,
• İlgi ve istek azalması
• Yorgunluk, enerji azalması, bitkinlik
• Dikkatini toplamada güçlük ve kararsızlık
• Uyku bozukluğu
• İştah bozukluğu
• Hareket ve konuşmalarda yavaşlama ya da ajitasyon
• Kolay kızma
• Tahammülsüzlük, olarak izleriz.
 

Çünkü beynin elinden çok sevdiği oyuncağı alınmıştır, ona karşı özlem duyar. Doğal keyif vericiler ise, sigara kadar yoğun dopamin salgılatamadığı için, kişi artık onlardan da zevk almamaya başlar. Bu süreçte yaşadığı tahammülsüzlük, sinirlilik, kolay kızma hali etrafını fazlasıyla rahatsız eder ve etrafı kişiye ‘sigara içsen daha iyi idi, çekilmez biri oldun’ der. Bu tablonun mutlaka tedavi edilmesi gereklidir. Tedavi edilmez ise sigara bağımlısı söyle düşünmeye başlar ‘bu mutsuzluk ve isteksizlikle yaşayacağıma mutlu yaşarım, atın ölümü arpadan olsun’ ve tekrar sigaraya başlar.
 

Nikotin ile vücuttaki hücreler arasında yeni düzen oluşması ile kişide fiziksel bağımlılık meydana gelir. Bu yeni düzen devam ediyorken, dışarıdan alınan nikotin birden bire kesilecek olursa (sigara bir gün aniden kesilirse), düzen bozulur ve buna vücudun tepkisi sert olur, sigarayı yardımsız ve aniden kesen hastada biz, sinirlilik, uyku bozukluğu, konsantrasyon bozukluğu, baş dönmesi, iştah artışı, kabızlık, ağız kuruluğu ve göğüste baskı hissi gibi şikayetler ile karşılaşırız. Bu şikâyetlerin de mutlaka tedavi edilmesi gerekir çünkü bu şikâyetlerin varlığı kişiyi sigaraya geri döndürür. Kişi sigarayı bırakmaya karar verdiğinde, bu işi yardım almadan yapmaya çalıştığında başarı oranı yüzde birdir. Yani sigara bırakmaya karar veren ve bunu deneyen 100 kişiden ancak bir tanesi bunu başarır. Genellikle de bu gurubun çok geçerli bir sebebi vardır. Kalp krizi geçirmek, akciğer kanseri olmak, gebe kalmak vb. Yüzde 99 ise sigaraya tekrar başlar. Tedavi olarak sigara bırakıldığında ise bu oran 50-60 kat artar. Tedavi olmaya karar verildiğinde mutlaka bir hastane poliklinik ya da muayenehane gibi sağlık kuruluşuna yani bir doktora başvurmak gereklidir. Unutmamalıdır ki, önemli olan sigarayı bırakmak değildir, önemli olan sigaraya tekrar başlamamaktır.”  (İLKHA)