İslam Özkan

Somoza adını tek bir şahsa değil belki bütün bir aileye atfetmek daha doğru olur. Somosa ailesi, 1936’dan 1979’ya kadar ülkeyi yöneten bir hanedandır. Anastasia Somoza Debayle ailenin en son başkanlık yapan ferdi olup hanedanın ilk başkanı ise Anastasia Somosa Garcia’dır.

Somoza ailesi, dünyanın en açgözlü yönetici ailelerinden biridir. Somoza ailesi, Nikaragua halkının tümünün varlıklarının yarısına denk gelen bir servete sahiptir. Sun Journal Gazetesi’nin 19 Ağustos 1975 tarihli nüshasında Jack Anderson imzalı haber analizde, ailenin sadece sahip olduğu çiftlik ve arazilerin el Salvador’un yüzölçümüne eşit olduğunu kaydetmektedir. Anderson’un ifadesine göre ailenin muazzam serveti saatte sadece 30 cent alarak geçimini sağlamaya çalışan, yoksulluk içerisinde perişan olan insanlardan çalınarak elde edilmiş bir zenginliktir.

Halkı haraca bağlamış bir aile

Nikaragua halkının görevi sanki Somoza’nın zenginliğine zenginlik katmakmış gibi, halkın yediği yemekten, içtiği sudan, giydiği giysiden, yaşadığı evden, borç aldığı bankadan bile haraç almaktadır.  Küçüklü büyüklü hiçbir ekonomik girişim, Somozalar’ın ülkenin her yerine uzayabilen kollarından kaçamamaktadır. İçki fabrikaları, şeker fabrikaları, çimento fabrikaları, gıda paketleme tesisleri, domuz çiftlikleri, sigara imalatı, dinlenme tesisleri, turizm şirketleri, plak şirketleri, ulusal havayolları, oteller, tuz madenleri, spor tesisleri, ayakkabı fabrikaları ailenin ilgi alanı içerisine girmektedir. 1950’li yıllardan itibaren yayına başlayan kendilerine ait bir çok TV ve radyo istasyonu bulunmaktadır.

Mülkleri, iç içe geçmiş gecekondu mahallelerindeki konutlardan galvanize edilmiş  metal üreten metal fabrikalarına kadar geniş bir yelpaze arz etmektedir. Somoza’nın bir başka fabrikası ise Managua yollarını asfaltla döşemek için çimento üretmektedir.

Zorunlu hibeler memurların maaşlarından kesiliyordu

Her sene diktatör Somoza, kendi partisi olan Ulusal Liberal Parti’ye açıktan 4 milyon dolar ödemektedir. Bu paraların büyük bir kısmı ise hükümetle iş yapan şirketlerin ve devlet çalışanlarının yaptığı bağışlardan karşılanmaktadır. Parti üst düzey yetkililerinin bütçe tutanakları ve bu paraların muhasebesi hakkında endişe etmelerine gerek yoktur, paralar otomatik olarak maaş çeklerinden düşmektedir. Birçoğu Somoza’nın doğum günü için düzenlenen ziyafetleri finanse etmek zorunda kalmaktadırlar. Her sene Aralık ayında doğum günü için kendisine 100 bin dolar hediye olarak verilmektedir.

Diktatör yakınlarını ülkenin en nüfuzlu konumlara yerleştirmiş ve devlet makamlarını akrabalarına dağıtmıştır. Kardeşi Jose ordunun kudretli müfettiş Generali’dir. Bir amcası bütün ülkeye elektrik ve enerji sağlayan şirketi işletmektedir. Bir kuzeni ise Ulusal Kalkınma Enstitüsü’nün başkanıdır. Bu enstitünün görevi, yabancı yardımlarla dış borçları aile üyelerinin banka hesaplarına aktarmaktır. Bir diğer kuzeni ise aileye ait bir gazetenin genel yayın yönetmeni olup devlet memurları bu gazeteye abone olmak zorundadır.

Burada insanı hayrete düşürecek bir anekdot ise The Somoza Dynasty adlı anonim bir belgede 1972 yılında meydana gelen ve binlerce insanın evsiz kaldığı Managua depreminde prefabrik evler için gönderilen milyonlarca doların yine bu Somoza diktatörlüğü tarafından zimmetine geçirilmesidir. İnsanların çaresizliklerini bile istismar eden, en kritik ve hassas anlarda bile yolsuzluk yapmaktan çekinmeyen bir diktatörlükle karşı karşıyayız: Nikaragua’nın acımasız diktatörü Anastasia Somoza.

Acımasızlık demişken, özellikle kapitalist eğilimi olan ve Amerika’yla sıkı fıkı diktatörlüklerimizin önemli bir özelliği de mevcut sistemi korumakla görevli, yetkileri anayasayla belirlenmiş orduya güvenmeyip tamamen maaşı özel bir ödenekten ödenen, kendisine bağlı ayrı bir ulusal muhafız ordusu oluşturma ihtiyacı hissetmeleridir.

Ulusal Muhafız mı Mafya ordusu mu?

Somoza da tipik bir diktatör olduğu için benzeri uygulamalara imza atmış ve doğrudan Somoza ailesinden emir alan, halkla bütün ilişkilerini koparmış bir ulusal muhafız ordusu kurmuştur. Ülkedeki bütün kaçakçılık, rüşvet, kumar ve vb. kirli işler mafyatik bir yapıya sahip bu muhafızlar birliği tarafından yürütülmektedir. Ülkede iş yapmak isteyen bir iş adamı muhafız ordusunun üst düzey yetkililerine haraç vermek zorundaydı. Muhafızlar askeri bir birlik değil de Somoza ailesinin kişisel fedaisi ya da bodyguard gibi hareket etmekteydiler.

Somoza’nın üvey kardeşi Guillermo Sevilla Sacasa, kentteki en fiyakalı diplomat olarak görülen Washington büyükelçisidir. Onun partilerin bir numaralı müdavimi olma konusunda bütün diplomatla içinde dünya rekorunu elinde tuttuğuna şüphe yoktur. Karısı Hope portocarrero de somoza Amerikan vatandaşı olup bu onun Nikaragua hükümetinde üst düzey iki görevi deruhte etmesini engellememektedir. Kendisi Amerikan vatandaşlarının yabancı hükümetlerde görev almalarıyla ilgili yasanın sıkı muhaliflerinden olmasına rağmen kendisi bir şekilde bu yasayı atlatmanın yolunu bulmaktadır.  Karısı gibi kızı Dinorah Somoza da Nikaragua’da önemli bir güçtür. Bir taraftan bir çok kamu sektörünü elinde tutarken diğer taraftan da mücevher ve konfeksiyon işinde hiç de fena sayılmayacak bir servet yapmıştır.

Somozaların toplam serveti ne kadardı?

Somoza ailesi, on yıllar boyunca Latin Amerika’nın en zengin ailesi oldu. 51 sığır çiftliği, 46 Kahve plantasyonu, başkent Managua’da devasa gayrı menkullar, ABD ve Bahama adalarında lüks villalar ve ülkenin en karlı sektörlerinde yapılan muazzam yatırımlar. Anastasia Somozo’nun 1980de Devrimci Halk Ordusu (ERP) adlı Arjantinli bir sol örgütün üyeleri tarafından öldürüldüğü an itibarıyla Somoza’nın servetinin 400 milyon dolar olduğu belirtiliyor. Ancak aile o öldürüldükten sonra da yatırımlarına devam etti ve ailenin bütün üyelerinin 1978 tarihi itibarıyla 2 milyarla 6 milyar dolar arasında bir serveti kontrolleri altında tuttukları belirtiliyor.