Son zamanlarda Diyarbakır'ın tarihi Sur taşlarının çalınmasıyla ilgili çıkan haberler üzerine harekete geçen birimler, hırsızlara yönelik çalışmalar yürütürken, Diyarbakır Tarihi ve Kültürel Değerleri Koruma ve Tanıtma Derneği Başkanı Eyyüp Karakaş ise failleri kınayarak surlardan taş söküp satmayı Diyarbakır tarihine ihanet olarak değerlendirdi.

Diyarbakır surları, bazı kaynaklara göre 346 yılında Bizans İmparatoru II. Constantinus döneminde inşa edildiği belirtiliyor. Yaklaşık 5 bin 800 metre uzunluğunda olan Diyarbakır surlarının 645 metrelik bölümü çeşitli sebeplerle yıkılmış veya yıktırılmıştır. Aynı zamanda dış surlar üzerinde 82 ve İçkale üzerinde bulunan 19 burçtan 3'ünün 1930'lu yılların başında yıktırıldığı, 4 burcun ise zamanla yıkıldığı tespit edilmiştir. Dışarıdan yarım burç şeklinde görülen 4 burcun ise üst katları yıkıldığı için sadece giriş katları ayaktadır.

8 Temmuz 2015 tarihinde Almanya Bonn'da düzenlenen Dünya Miras Komitesi 39'uncu Dönem Toplantısı'nda, "Diyarbakır Surları ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzaj Alanı"nın UNESCO Dünya Miras Listesi'ne kaydedilmesine karar verilmesiyle Türkiye'nin listedeki varlık sayısı 14'e yükselmiş oldu.

Gün geçtikçe tahribata uğrayan Diyarbakır Surları için 2017 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığınca oluşturulan "Bilim Komisyonu" tarafından Diyarbakır'da yapılan saha incelemeleri sonucunda gerçekleştirilen toplantılarda, surların projelendirilmesi ve restorasyonunun yapılması kararı alındı.

Bilim Kurulu kararları kapsamında, 2012 yılında rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri onaylanan İçkale surlarının restorasyon çalışmaları, Diyarbakır Valiliği tarafından yürütülen "Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı" kapsamında 2014 yılında başlamıştı. Ancak Diyarbakır Surlarının UNESCO adaylığı süreci münasebetiyle 2015 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından komisyon oluşturulup restorasyon çalışmasının durdurulması kararı alınmıştı.

Surları tahrip edenler göz altına alınarak haklarında adli tahkikat başlatıldı

Son zamanlarda Diyarbakır surlarına ait tarihi taşların sökülerek satılması haberleri üzerine harekete geçen emniyet birimleri çalışma başlattı. Gelişmelere yönelik şahsi twitter hesabından açıklama yapan Diyarbakır Valisi ve Büyükşehir Belediye Başkan Vekili Hasan Basri Güzeloğlu, "UNESCO Dünya Kültür Mirası, Diyarbakır'ın kalbi ve İnsanlık tarihinin tanığı Surları tahrip edenler, emniyet birimlerimizce gözaltına alınmış ve haklarında adli tahkikat başlatılmıştır. Surlara zarar veren ve tahrip edenlere karşı kararlılıkla mücadele edilecektir." ifadelerini kullandı.

Çıkan taş hırsızlık olayları üzerine değerlendirmede bulunan Diyarbakır Tarihi ve Kültürel Değerleri Koruma ve Tanıtma Derneği Başkanı Eyyüp Karakaş, tarihe yönelik bu tür hırsızlık girişimlerini kınayarak, taş söküp satmayı Diyarbakır tarihine "ihanet" olarak nitelendirdi.

Diyarbakır ve surlarının manevi önemine dikkat çeken Karakaş, "Uzunluk açısından Çin Seddi dünyada birinci iken, Diyarbakır surları ise yükseklik bakımından birincidir. Surlar her yönüyle Diyarbakır için önem arz etmektedir. Diyarbakır, Peygamberler ve Sahabeler şehridir. Diyarbakır, Türkiye'de İslam ile tanışan ilk ildir." dedi.

"Bu hırsızlığı yapmak ihanettir"

Diyarbakırlıların kentin tarihi mirasına sahip çıkması gerektiğini hatırlatan Karakaş, "Her şeyi devletten beklemek yanlıştır. Taşlarımız çalınıyorsa bunlar kimlerdir? Hangi mantıkla çalınıyor? 3-5 lira para kazanma hesabıyla çocuklarına, geleceklerine ihanet ediyorlar. Bu hırsızlığı yapmak ihanettir, başka bir tarifi de yoktur. Devletin, her bir burcun başına polis veya güvenlikçi bırakması bir anlam ifade etmez. Diyarbakırlılar olarak tarihimize ve kültürümüze kendimiz sahip çıkmalıyız. Her bir taşın üzerinde tarihimiz yazılıdır. Maalesef bu konuda, bu kişiler, kendi tarihine ihanet etmiştir. Bu taşları çalanları kınıyorum." ifadelerini kullandı.

Karakaş, "Diyarbakır Valisi, 2020'nin ilk çeyreğinde, Surların restorasyonuna yönelik ihale yapılacağı açıklamasını yaptı. Bu konuda kendisine teşekkür ediyorum. Burçlarımızın planlanan onarım işleri, Surların 2017 yılında UNESCO'ya alınmasıyla durdurulmuştu. Ama inşallah yetkililerin çabalarıyla Surlarımız muhteşem hale getirilecektir." şeklinde konuştu.

"Burçlar bir an önce onarılıp hazır hale getirilmelidir"

Mevcut durumda bulunan burçların hor kullanıldığına vurgu yapan Karakaş, "Bu burçların bir an önce gerek sivil toplum kuruluşlarınca gerekse Kültür ve Turizm Bakanlığınca onarılıp hazır hale getirilmesi lazım. Surlarımızı muhafaza edemezsek onarmamız herhangi bir anlam ifade etmez." diye belirtti.

Toplumda oluşan duyarsızlığı eleştiren Karakaş, "Vatandaşlar veya sivil toplum kuruluşları olarak en ufak bir olumsuzluğu gördüğümüzde ilgili birimleri harekete geçirecek mekanizmayı kullanmalıyız. Ama maalesef toplum olarak duyarsızlaşmışız. Kulağımız sağır, gözümüz kör olmuş." dedi.

Sur ve çevresinde alınması gereken önlemlere de değinen Karakaş şunları söyledi:

"Surların iç kesimleri içler acısı. Madde bağımlıları oralara pisleyerek oturma alanından çıkarmışlar. Sur ve Yenişehir İlçe Emniyet Müdürlükleri, Surların çevresinde birer ekip oluşturabilir, olabilecek olumsuzlukları engelleyebilirler."

İLKHA