Darbe parçeyek ji dîroka siyasî ya Tirkiyeyê bû, lê gelê Tirkiyeyê li dijî vê hewldanê rabûn ser piyan, welatên bi taybetî Emrîqa û dewletên din ên emperyalîst ên ku siyaseta cîhanî dirust dikin, bêhêvî kirin. Tê zanîn ku Emrîqa piştgirî û alîkariya hewlên derbeyê yên li Tirkiyeyê dike, gelek caran kesên ku beşdar bûne wekî "kurên me" bi nav dike. Helwesta siberojê ya Amerîkayê ya li hember Tirkiyê ne diyar e.

Di dema hewldana derbeyê de ku saet 22.00an dest pê kir. Di 15ê Tîrmeha 2016an de, Serfermandariya Giştî ya Tirkiyê û Saziya Radyo û Televîzyonê ya Tirkiyê (TRT) ji aliyê leşkerên ku piştgirî didin derbeyê hatibûn desteserkirin. Her wiha komek leşker li Stenbolê pira Bospor û Fatîh Sultan Mehmet girtin.

Hewldana derbeyê Tirkiye şok kir, serokwezîr di saet 23:30an de bi kanaleke televizyonê ya taybet xîtabî gel kir û derbe şermezar kir û ji bo efserên beşdar soza cezayê giran da. Di saet 23.24an de li Golbaşiya Enqereyê li Navenda Perwerdehiyê ya Polîsan a Tîmên Taybet teqînek pêk hat. Di saet 23.30an de hat ragihandin ku Sererkanê Sererkaniyê Hulusî Akar ji aliyê alîgirên derbeyê ve dîl hatiye girtin.

Di nîvê şevê de helîkopterên leşkerî li Enqereyê kampûsa Teşkîlata Îstixbarata Neteweyî (MÎT) dan ber guleyan û rastî bersivdayîna xebatkarên ewlehiyê yên MÎTê hatin. Serokomar Erdogan 16ê Tîrmehê di saet 00.11an da ji Marmarîsê derbasî Balafirgeha Ataturk a Stenbolê bû û saet di 00.13an da li ser ekrana TRTyê daxuyanî hat xwendin û serkeftina derbeyê hat ragihandin. Lê rewabûna vê gotinê zû hat nîqaşkirin û weşana TRTê hat qutkirin. Serokomar Erdogan paşê bi kanaleke televizyonê ya taybet xîtabî gel kir, serhildana leşkerî şermezar kir û ji gel xwest ku li balafirgeh û meydanên bajaran li seranserê welêt kom bibin.

Serdozgeriya Komarê ya Kuçukçekmeceya Stenbolê di saet 00.35an de der barê teşebûsa derbeyê da lêpirsîna ewil da destpêkirin û leşkerên ku beşdarî wê bûn hatin binçavkirin. Di saet 00:57an de helîkopterekê êrîşî avahiya Parlamentoya Tirkiyeyê kir, piştî 7 deqîqeyan êrîşa duyemîn pêk hat. Meclisa Neteweyî ya Mezin a Tirkiyeyê di bin parastina Serokê Parlamentoyê û endaman da civiya, Wezîrê Parastinê yê Tirkiyeyê jî destnîşan kir ku hewla derbeyê ji aliyê hinek leşkerên di nava Hêzên Çekdar ên Tirkiyeyê de ne hatiye kirin.

Di saet 02.20an de derbekaran êrîşî Midûriyeta Tevgera Taybet a Golbaşiya Enqereyê kirin û di encamê de 17 polîs hatin kuştin. Lê belê derbe hat pûçkirin, bi balafirên F-16 ên Hêza Hewayî ya Tirkîye helîkoptereke bi tîpa Sikorsky ku ji aliyê darbekaran ve dihat bikaranîn asteng kir. Di heman demê de komeke din a derbekaran hewl dan bikevin Kuliyeya Serokkomariyê lê hatin binçavkirin. Şêwirmendê Ragihandinê yê MÎTê destnîşan kir ku derbe hatiye pûçkirin.

TBMM, Parlamentoya Tirkiyê, saet di 02:42 danê sibê de 2 caran hat bombekirin û piştre derbasî stargehê bû. Serokwezîr Yildirim di saet 03.10an de hişyarî da ku her balafir û helîkoptereke leşkerî ku nêzî herêmên krîtîk bibe dê bi fuzeyan were hedefgirtin. Serokkomar Erdogan piştî derbeya têkçûyî di saet 05.20an da hat Balafirgeha Ataturk a Stenbolê, ji bo girtina kesên ku di nav wan da alîgirên eskerî û sivîl jî hene, lêpirsîn û operasyon berfireh bûn.

Di saet 10.07an de nêzî 700 leşker û efserên bêçek xwe radestî polîsan kirin û serfermandarê giştî Hulusî Akar jî di saet 08.32an de di saet 12:04an de 200 leşkerên derbekar li Sererkaniya Cendirmeyan hatin xelaskirin. Avakirina Fermandariyê û operasyonên li dijî derbekaran tevahiya rojê dewam kirin.

Di encama lêpirsîna piştî derbeyê de rayedarên leşkerî, polîs, dadger, walî û memûr jî di nav de bi hezaran kes hatin binçavkirin. Di 20ê Tîrmehê de, zêdetirî 45 hezar kes hatin girtin an ji kar hatin dûrxistin, di nav de 2 hezar û 700 dadger, 15 hezar mamoste û her dekanê zanîngehê li welêt. (ÎLKHA)