İslam'ın rükünlerinden bir rükün olan ve Allah nezdinde en sevilen, mükâfatı sadece Allah-u Teâlâ tarafından verildiği bir ibadet olan Ramazan orucu, 27 Mayıs Pazar günü başlıyor. Mustazaflar Cemiyeti İlim Araştırma Komisyon Başkanı ve aynı zamanda Âlimler ve Medreseler Birliği üyelerinden Molla Abdurrahman İçlek, Ramazan ayının önemi, mahiyeti, bu ay içerisindeki önemli gün ve geceler ile zekât gibi konularla ile ilgili İLKHA'nın sorularını cevapladı.

İşte rahmet ve mağfiret ayı olan Ramazan ayı ile ilgili merak edilen sorular ve verilen cevaplar.

"Ramazan ayı diğer ayların sultanıdır"

Ramazanın lügat ve ıstılahî  anlamı nedir?

Ramazan kelimesi, ra-me-de'den, türemiş bir kelimedir. Ramda, yani çok şiddetli sıcaklık demektir. Ama ıstılahî manası kameri aylardan, 12 aydan bir ayın adıdır. İnsanın yeme, içmeden kendini muhafaza etmesi, siyam demektir. Ama Ramazan'ın kendisi 12 aydan bir ayın adıdır. Ramazan ayı mübarek bir ay ve diğer ayların sultanıdır.

"Oruç farz değildir' diyen bir kişi İslam'dan çıkar"

Ramazan ayı ne zaman farz kılındı? İslam'daki hükmü nedir? Farz kılındıktan sonra Peygamberimiz hayattayken şartlarında değişiklik yapılmış mı?

Ramazan ayı, hicretin ikinci senesinde, Şaban ayında farz kılınmıştır. Hükmü farzdır. Hatta İslam'ın 5 rüknünden biridir. Bir insan oruç tutmadığı takdirde büyük günah işlemiş gibi oluyor. Ama insan inkâr etmedikçe küfre girmez. 'Oruç farz değildir' diyen bir kişi küfre girip, İslam'dan çıkar. Peygamberimiz hayattayken Ramazan orucu hakkında herhangi bir değişiklik de yapılmamıştır.

"İbadetlerde imamları taklit etmek kolaylık sağlar"

Ramazan orucunun ilk gecesinde tüm Ramazan orucuna niyet edilebilir mi?

Ramazan ayının niyeti İmam Şafii'ye göre, her gece oruç niyetini getirmek farzdır. Mutlaka sözle veya kalple insanın niyet getirmesi gerekir. Sözle söylemek sünnettir ama farz olanı kalple söylenmesidir. 'Yarın oruç tutacağım' diyerek kalpten geçirmek gerekir. Ancak İmam Maliki'ye göre, Ramazan ayının ilk gecesinde 'Ramazan'ın her gününe oruç tutmaya niyet ettim' diyerek İmam Maliki'yi taklit ettikten sonra bir gece oruç niyetini getirmeyi unutursak dahi bir şey olmaz. Onun için her Müslüman'ın İmam Maliki'yi taklit ederek Ramazanın ilk gecesinde bu niyeti getirmesi iyi olur. İmam Maliki'yi taklit etmek kolaylık oluyor. İmam Şafii'ye göre, her gece insanın mutlaka niyet getirmesi gerekir. İnsan yarın aç kalmamak niyetiyle kalkıp su içtiğinde veya sahura kalktığında bu da niyet yerine geçer.

"Çocuklara, buluğ çağında olmayan ve aklı dengesi yerinde olmayanlara oruç farz değildir"

Oruç kimlere farz değildir?

Oruç çocuklara, buluğ çağında olmayan ve aklı dengesi yerinde olmayanlara farz değildir. Seferi ve hasta olanlara farzdır ama oruç tutmamaları için ruhsat verilmiştir. Buluğ çağına ermiş ve aklî dengesi yerinde olan herkese de oruç farzdır.

"Ramazan bu ay 29 gün sürecek"

Bu yıl Ramazan ayı ne zaman başlıyor ve kaç gün sürecek? İlk sahur ve teravih ne zaman başlıyor?

Ramazan ayı bu sene 27 Mayıs'ta başlıyor. İlk teravih namazı da 26 Mayıs Cuma akşamından başlıyor. 27 Mayıs'ta da ilk sahura kalkınacak. Bu yılki Ramazan ayı toplam 29 gün sürecektir.

"İslam'da, kameri aylara göre ibadetler farz kılınmıştır"

Ramazan ayı neden her yıl 10 gün daha erken başlıyor? İslam'da ibadetler hangi takvim esas alınarak takip ediliyor?

Seneler şemsi ve kameri diye ikiye ayrılır. Kameri seneler 355 gündür, şemsi senesi ise 365 gündür. Onun için kameri senesi 10 gün geri geliyor. Ramazan ve hac farizası da kameri aylara göre sabit kılınmış. Ramazan ayı kameri senesine göre hesaplandığı için ramazan ayı her sene 10 gün geri geliyor. İslam'da kameri aylara göre (oruç ve hac gibi) ibadetler farz kılınmıştır ama şemsi aylar İslam'da kullanılmamıştır.

"Kadir gecesini hakkıyla ibadetle geçiren 83 seneyi ibadetle geçirmiş sayılır"

Ramazan ayında hangi önemli ibadet ve mübarek geceler vardır? Bu yıl Kadir gecesi hangi güne denk geliyor? Kadir gecesinin önemi nedir, bu gece ne yapılması gerekir?

Ramazan ayı içerisinde mübarek gece olan Kadir gecesi vardır. Kadir gecesi bu yıl 21 Haziran'a denk geliyor. Allah, Kadir gecesi hakkında ayet nazil etmiştir. Cenab-ı Allah, Kur'an-ı Kerim'i bu gecede nazil etmiş ve bu geceyi bin aydan daha hayırlı kılmıştır. Bin ay yaklaşık 83 senedir. Bu geceyi insan hakkıyla ibadetle geçirirse sanki 83 seneyi ibadetle geçirmiş sayılır. O kadar faziletli bir gecedir. Ramazan ayında yapılan tüm ibadetlerin 70 kat daha fazla sevabı vardır. Ayrıca bu ayda bol bol Kur'an okumak, zikir yapmak, teravih namazlarını kılmak gerekir. Ramazan ayının son 10 gününde Peygamberimizin sünneti olan itikâfa da girmek önemli bir ibadettir.

"Fıtır sadakası hem nefsi hem de ibadetleri temizliyor"

Fıtır sadakası nedir, ne zaman ve ne türde verilmesi gerekir?

Fıtır sadakasını çıkarmayana kadar insanın tuttuğu oruç kabul mertebesine gelmez. Onun için fıtır sadakası farz kılınmıştır. İmam Şafii'ye göre, fıtır sadakası Ramazanın ilk gününden itibaren verilebilir. Fıtır sadakası bir tezkiyedir. İnsanın amelini temizliyor, nefsi tezkiye ediyor. Onun için hem nefsi hem de ibadetleri temizliyor. İmam Şafii'ye göre, fıtır sadakası mutlaka buğday ve tahıl olarak verilmesi gerekir. Ama İmam Hanefi'ye göre, onun bedeli de verilebilir. Şu anda en uygunu bedeli (para) verilmesidir. İmam Şafii'ye göre, 2 buçuk kilo buğdayın verilmesi gerekiyor. Fıtır sadakası 10 lira ve üstü verilmesi uygundur.

"Gerçek anlamda zekât verilirse yeryüzünde fakir kalmaz"

Müslümanlar genellikle mallarının zekâtını vermek için Ramazan ayını milad olarak tercih ediyorlar, bu zorunlu mudur? Zekâtın önemi ve İslam'daki hükmü nedir?

Zekât İslam'ın beş farzından biridir. Bir insan zekâtın farziyetini inkâr ederse küfre girer. Zekât verilmezse büyük günah işlenmiş olur. Cenab-ı Allah Kur'an-ı Kerim'de zekât ile ilgili insanı tehdit etmiştir. Cehennemde, zekât vermeyen kişinin malı bir yılan olacak ve kişinin boğazına sarılacak. Kişi cehennemde zekâtını vermeyip biriktirdiği altınlarla yanacaktır. Zekât bu yüzden çok mühim bir ibadettir.

Zekât seneye göre verilir. Ne zaman buğday, sebze veya meyve zamanı gelmiş ve senesi dolmuşsa zekât o zaman verilir. Yani ticaret malından bir sene geçtiği zaman o paranın zekâtı verilir. Ramazan'da bir sadaka vermek 70 sadaka vermek gibidir. Bir farz namazı kılmak 70 farz namazı kılmak gibi sayılır. Sevabı çok fazla olduğu için Müslümanlar bu ayda zekâtlarını vermesi daha uygun olur. Ama ne zaman zekâtın senesi dolmuşsa o zaman vermesi vaciptir. Ama Ramazan'da verilmesi daha iyidir. Çünkü sevap bu ayda kat kat daha fazladır. Acaba nasıl zekâtını insan Ramazan'da verecek? Diyelim ki birkaç ay zekâtının zamanı kalmış, niyet edip muaccel zekâtımı şimdi veriyorum diye niyet getirse o zaman Ramazanda da zekatını verebilir. Her sene o ayda sabit olur.

Gerçek anlamda zekât verilirse o zaman yeryüzünde fakir kalmaz. Cenab-ı Allah, aşırı zenginlik olmasın diye faizi de haram kılmıştır. İnsanlar arasında bir denge olması için Cenab-ı Allah, zekâtı farz kılmıştır. Hakkıyla zekât verilen asırlarda hiçbir fakir kalmamıştır. Hatta fazla kalan zekâtla bekar gençler evlendirilmiş, onlara ev yapılmış ve iş sahibi olmaları sağlanmıştır.

"Yemeğin fazla kalıp çöpe atılması israftır"

İftar yemekleri nasıl olmalıdır?

Sünnet olan insanın bir çeşit yemek yemesidir ama birkaç çeşit yemek de yemek mubahtır. Lakin israf etmemek şartıyla. Yemeğin fazla kalıp çöpe atılması israftır. Bir insan birkaç elbise alması haram değildir veya fazla yemek yapsa ve çöpe atmasa haram olmaz. Ama israfa kaçtığı zaman o zaman bu yapılanlar haram olur.

"Bayramda küskünleri barıştırmalı, akraba, komşuların evleri ziyaret edilmeli"

Ramazan Bayramı bu yıl hangi güne denk geliyor? Bayram namazının hükmü nedir ve bayramda neler yapılması gerekir?

Ramazan Bayramı bu yıl haziran ayının 25'inci gününe denk geliyor. İmam Şafii'ye göre, bayram namazı da bir sünnet-i müekkededir. İmam Hanefi'ye göre, bayram namazı vaciptir. Yine İmam Hanefi'ye göre, bayram namazını kılmayan günahkâr sayılır. Ama İmam Şafii'ye göre, insan bayram namazını kılsa çok sevap kazanır, kılmazsa da günah kazanmaz. Çünkü İmam Şafii'ye göre vacip değil, belki sünnet-i müekkededir.

Bayramda özellikle çocukları sevindirmeliyiz. Küskünleri barıştırmalıyız. Akraba, komşularımızın evlerini ziyaret etmeli, bayramlarını kutlamalıyız. Ziyaretlerle akraba arasındaki bağları güçlendirmeliyiz.

"6 gün Şevval orucu tutan bütün seneyi oruç tutmuş sayılır"

Şevval orucu kaç gündür, hükmü ve önemi nedir?

Şevval orucu, Ramazan bayramının birinci gününden sonra tutulmaya başlanan bir oruçtur. 6 gündür ve sünnet bir oruçtur. Peygamberimiz, 'Kim ki Ramazan orucunu tutsa, hemen ardından 6 gün de Şevval'den oruç tutarsa sanki bütün seneyi oruç tutmuş gibi sayılır' diye buyuruyor. Çünkü her bir sevap 10 mislidir. Ramazan 30 gündür ve her günü 10 gün sayarsak 300 gün oluyor, 6 günde 60 gün oluyor. Bundan dolayı 360 gün oruç tutulmuş gibi oluyor. Bayramın birinci gününden sonra arda arda şevval orucunun tutulması daha iyi olur. Hadis de buna işaret ediyor ama bazı fıkıh alimleri, 30 gün içerisinde hangi gün şevval orucu tutulsa bir şey olmaz ve aynı sevabı kazanılır diyor. (M.Fatih Akgül-İLKHA)