Çin'in başkenti Pekin'de Tiananmen olaylarının 25. yıl dönümü nedeniyle meydan ve çevresinde yoğun güvenlik önlemleri dikkati çekiyor. İnternette de olayla ilgili bütün bilgilere erişim engellendi. Tiananmen Meydanı katliamının 25'inci yıldönümünde sosyal medyada 'meydan' ve 'ordu' kelimelerinin yanı sıra '4 Haziran', 'bugün', 'hatırla', 'unutma', 'ulusal hafıza kaybı günü' gibi kelimelerin kullanımını da yasakladı. İnternet kullanıcıları ise çareyi 4 Haziran yerine '35 Mayıs' tarihini kullanmakta buldu.

Ülkede "4.6 olayları" (4 Haziran vakası) olarak da bilinen, binlerce kişinin ölümüyle sonuçlandığı belirtilen demokrasi yanlısı protestoların yıl dönümü dolayısıyla meydan ve çevresinde sıkı güvenlik önlemleri alınıyor. 

Çin'in en iyi korunan yerlerinden biri olan Tiananmen'in girişlerinde kurulan güvenlik noktalarında x-ray taramasının ardından yerli ve yabancı turistlere kimlik kontrolü yapılıyor. 1989'da düzenlenen protestolarda, on binlerce eylemci siyasi reform talebinde bulunmuş ancak güvenlik güçlerinin sert müdahalesiyle gösterileri sona ermişti.

Olayların ardından Çin hükümeti, protestoları "karşı-devrimci ayaklanmalar" olarak nitelendirmiş ve bunların anılmasını yasaklamıştı.

İnsan hakları kuruluşlarından Uluslararası Af Örgütü, Tiananmen olaylarının bu yılki yıl dönümünden önce 66 kişinin gözaltına alındığını ya da "kaybolduğunu" açıkladı.

Ülkede Tiananmen olayları ve protestolarla ilgili internet aramalarının engellendiği belirtilirken, arama motoru "Google"a erişimin de sınırlandırıldığı ifade edildi. Ayrıca ülkenin sosyal ağlarında olayları anmak için kullanılabilecek ikon ve simgelerin kaldırıldığı kaydedildi.

Diğer yandan Hong Kong ve Tayvan'daki bazı aktivist grupların, her yıl olduğu gibi akşam saatlerinde mum yakarak olayları anması bekleniyor. 

ÇİN’DEN BM’YE: İÇİŞLERİNE MÜADAHALE ETME

BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Navi Pillay'in, Tiananmen olaylarıyla ilgili gerçeklerin ortaya çıkartılması yönünde yaptığı çağrı, Çin'in tepkisini çekti.

Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hong Ley, 1989'da Pekin'de yaşanan olaylarla ilgili Pillay'in çağrısını, "yargı egemenliği ve içişlerine müdahale" olarak değerlendirdi. 

Hong, Pekin yönetiminin söz konusu çağrıya "şiddetle karşı" olduğunu belirtti.  "Çin'in 1980'lerin sonlarında meydana gelen siyasi olayla ilgili bir sonuca ulaştığını" kaydeden Hong, Çin'in insan hakları alanında başarı kaydettiğini savundu. 

Hong, Çin'in insan haklarını geliştirmek için "uygun bir yol" seçtiğini kaydederek bunun "uygunsuz bir ses" tarafından değiştirilemeyeceğini sözlerine ekledi.

Pillay, Çin'e, gözaltına alınan 10'dan fazla aktivistin insan hakları ve ifade özgürlüğü adına salıverilmesi ve 25 yıl önce yaşanan olaylarla ilgili gerçeklerin ortaya çıkarılması yönünde çağrıda bulunmuştu.

1989'DAKİ OLAYLAR

Ülkede 1989 yılının nisan ayından başlayarak 4 Haziran'a kadar süren ve başkent Pekin'deki Tiananmen meydanında güç kullanılarak bastırılan ayaklanmalarda resmi olmayan rakamlara göre, iki binden fazla kişi hayatını kaybetti. 

Demokrasi, ifade özgürlüğü, enflasyon, siyasi bozulma ve yozlaşma gibi nedenlerle başlayan protestolara başta aydın kesim ve öğrenciler olmak üzere her kesimden yoğun katılım olmuştu.

Çin'in halen uluslararası toplum tarafından kınanmasına sebep olan olaylarda, 1978 yılındaki dışa açılımdan sonra uygulanan ekonomik reformların tetiklediği işsizlik, Çin Komünist Partisi'nin tutumu ve siyasi bozulma gibi nedenlerin etkin olduğu kaydediliyor.

Olayların ilk başladığı zamanlarda hükümet, göstericilere müdahale etmemiş ancak protestocuların dağılmaması üzerine 20 Mayıs'ta ülkede sıkıyönetim ilan edilmişti.

Hükümet, protestocuların taleplerinin karşılanmasının mümkün olmadığı ve gösterilerin bastırılması gerektiği kararına vararak 4 Haziran gecesi tanklar ve askerleri meydana göndermişti. Güvenlik güçlerinin olayları bastırırken gerçek mermi kullanması sonucu Çin Kızılhaçı'na göre iki bini aşkın kişi ölmüştü. Diğer yandan, olayların ardından çok sayıda devlet ve parti yetkilisi gözaltına alınmış ya da ev hapsiyle cezalandırılmıştı.

Çin yakın tarihinde geniş yankı uyandıran "Tiananmen olayları", ülkedeki yeni nesil başta olmak üzere halk tarafından halen tam olarak bilinmiyor.

Ülkedeki yetkili makamlar, olayın ve yansımalarının ele alınışı ile alakalı ciddi bir denetim uygularken, yazılı ve görsel medyada olaylarla ilgili haber, belgesel, makale ya da fotoğraflar yer almıyor.

İnternette 4.6 olaylarını anlatan içeriklere erişim de engelleniyor.