Fransa'da gösteriler, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un iklim değişimiyle mücadele amacıyla getirmek istediğini söylediği akaryakıt vergilerinde artışa karşı, 17 Kasım'da başladı. Göstericiler önce bazı yolları trafiğe kapatmanın yanı sıra alışveriş merkezleri, yakıt depoları ve havalimanlarına erişimi engelledi.

Sosyal medya üzerinden başlayan imza kampanyası, kısa sürede bir halk hareketine dönüştü. Akaryakıt zamlarına tepki olarak başlayan eylemler kısa sürede Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un yönetim şekline ve hükümetin diğer reform paketlerini de kapsayan genel bir tepkiye dönüştü.

Daha önce sendikaların öncülüğünde, eğitim ve iş yasası reformlarına tepki olarak düzenlenen gösteriler, büyük oranda sorunsuz geçmişti. Ancak, artan akaryakıt fiyatlarına karşı yükselen tepkinin diğer gösterilerden farklı olacağı kısa sürede ortaya çıktı. Büyük kentlerde yaşayanlara oranla sosyal hizmetlerden daha az yararlanan, yeterli sayıda aile hekimi bulamayan, toplu taşıma imkânı kısıtlı olan, çocuklarının okulu ya da iş için özel aracıyla kilometrelerce yol kat etmek zorunda kalan bir kitle, sokaklara döküldü.

Fosforlu sarı yelekler eylemlerin sembolü haline geldi

Her sürücünün kaza ya da arıza anında araçtan çıkıldığında giymesinin zorunlu olduğu fosforlu sarı yelekler de eylemlerin sembolü haline geldi. Halkın yanı sıra öğrenciler de hükümetin eğitim politikasını protesto için sokağa çıktı. Lise öğrencileri, eğitim sistemindeki değişikliklere son verilmesini ve üniversiteye giriş koşullarının esnetilmesini istedi. Özel ambulans sürücüleri dahi hizmetlerini etkileyebileceklerini söyledikleri sosyal güvenlik ve sağlık reformlarına karşı eylem yaptı. Öğrenciler ve sağlık çalışanlarının Sarı Yeleklilerle doğrudan bağlantılı olup olmadığı belirtilmedi.

Geçtiğimiz cumartesi günü meydana gelen şiddet olaylarının ardından, halkı isyan ettiren akaryakıt vergilerini 6 ay ertelediğini açıklayan hükümet, ikna olmayan Sarı Yeleklilerin 8 Aralık Cumartesi günü düzenleyeceği eylemden vazgeçmemesi üzerine bir adım daha geriledi. Elysee Sarayı'ndan yapılan açıklamada, bu yıl öngörülen akaryakıt vergilerinin tümüyle iptal edildiği duyuruldu.

Sarı Yeleklilerin öfkesi yatışmadı

Hükümet akaryakıt zamlarını askıya almanın yanı sıra gelecek yaza kadar gaz ve elektriğe zam yapılmaması kararını da aldı. Ayrıca son dönemlerde getirilen araç muayenesinin denetimden geçmesini zorlaştıran bazı kriterler iptal edildi. Ancak bu adımlar Sarı Yeleklilerin öfkesini yatıştırmadığı gibi hükümete yönelik tepkinin başka sektörlere sıçraması bile gündeme geldi. Özellikle sektörün içinde bulunduğu durumdan şikâyetçi olan çiftçilerin ve ulaşım sektörü çalışanlarının da eylemlere katılmasından endişe edildiği belirtildi.

Hükümetin bütün çağrılarına rağmen, Sarı Yeleklilerin yarın Paris'te yapılacak büyük eylemden vazgeçmemesinin akaryakıt vergilerinin tümüyle iptal edilmesi kararında etkili olduğunu belirten Elysee yetkilileri, "Sert radikal gruplar ve yıkıp dökmek için gelen Sarı Yelekliler var. Sosyal medya üzerinden silahla gitmek, polisi ya da milletvekillerini vurmaktan söz edenler var. Bu durum göz önünde bulundurularak böyle bir karar alınmıştır." dedi.

Göstericiler sosyal medya üzerinden örgütleniyor

Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un ofisinden bir yetkili, istihbarat birimlerinin hükümeti olayların Cumartesi günü şiddetlenebileceği yönünde uyardığını bildirdi. Fransız istihbaratına göre bazı göstericiler şehri yakıp yıkmak ve hatta ölüm olaylarına yol açmak için başkente gelecek. Göstericiler özellikle sosyal medya üzerinden örgütleniyor. Güvenlik birimleri gelişmeler üzerine teyakkuza geçti. Hafta sonu düzenlenecek eylemlerde 2005 yılında Paris'in banliyölerinde çıkan olaylardan sonra ilk kez zırhlı araçların kullanılacağı da bildirildi.

Kamuoyu yoklamaları, Sarı Yelekliler eylemlerine Paris banliyölerinden katılanların oranının maksimum yüzde 30'da kaldığını gösteriyor. Eylemcilerin yaklaşık yüzde 50'si ise nüfusu 20 binin altındaki yerleşim birimlerinden geliyor. Hareketin belirli bir lider kadrosu yok. Eylemciler arasında anarşistler ve aşırı soldan, milliyetçiler ve aşırı sağa kadar siyasi yelpazenin tüm kesiminden insanlar var.

Protestolara halk desteği sürüyor

Sarı Yelekliler eylemleri sırasında yaşanan şiddet olaylarına rağmen, harekete halk desteği sürüyor. Yapılan son bir anket, halkın yüzde 72'sinin Sarı Yelekliler hareketini desteklediğini ortaya koydu.  Ülkede hayatı durduran eylemi, orta sınıfın yüzde 69'u, kırsal kesimin yüzde 76'sı, asgari ücretin altında yaşamını sürdüren yoksul kesimin yüzde 79'u, beyaz yakalı üst düzey çalışanların yüzde 56'sı desteklediklerini dile getirdi.

Hareketi destekleyen geniş kitleler, zamların iptali, asgari ücretin artırılması, zenginler lehine iptal edildiği düşünülen "servet vergisi"nin geri getirilmesi ve sosyal yardımların iyileştirilmesi gibi talepleri ön plana çıkarırken, aşırı sağcı gruplar göçmen politikalarının sıklaştırılması gerektiğini de gündeme taşıyor.

Halk, onuruyla yaşamak ile sefalete sürüklenmek arasındaki farkı tartışmaya başladı

Öyle gözüküyor ki Fransa'daki protesto eylemleri günlük hayata damgasını vurdu. Protestolarla halk, onuruyla yaşamak ile sefalete sürüklenmek arasındaki farkı tartışmaya başladı. Sosyal tabakalar arasındaki sınırın belirginliğini hala koruduğunu ve muktedir zümrenin sokağın taleplerine duyarsız kaldığı ortaya çıktı. Üst tabakanın kibriyle, sokağın öfkesi arasındaki çatışmayı gözler önüne serdi. Sistemden nefret duyanların amacının sistemi değiştirmek değil yıkmak olduğunu gösterdi.

En son yapılan bir kamuoyu araştırmasına göre Fransa'da her 10 kişiden 8'i hükümetin aldığı önlemleri yetersiz görüyor. Eylemlerde şu ana kadar dört kişi hayatını kaybetti, yüzlerce kişi yaralandı. Eylemler milyonlarca euroluk maddi hasara neden oldu.

İLKHA