Prof. Dr. Ahmet Kavas, Fransa'nın 70 yıl sömürdüğü Afrika'da her an patlayacak suni haritalar bıraktığını belirterek, "Asıl sorun Mali'nin yer altı zenginlikleri. Fransa bu bölgede gittikçe güçlenen Çin'den korktu" diyor.

Doktorasını, Paris Üniversitesi'nde, 'Mali Cumhuriyeti Medreseleri' üzerine yapan ve uzun yıllar Mali'de yaşayan Prof. Dr. Ahmet Kavas, bugünkü çatışmanın sebebini, Mali'yi 70 yıl yöneten Fransa'nın, 1960'ta ülkeden ayrılırken çizdiği yapay haritalara bağladı. Kavas, Mali ile ilgili tüm ayrıntıları Star Gazetesi'nden Zeynep Tuğrul'a anlattı:

İÇ SAVAŞIN TEMELİ NEYE DAYANIYOR?

Mali, tarihi itibarıyla Afrika'nın en köklü geleneğine sahip, tarihinde çok önemli medeniyetleri, şahsiyetleri barındıran bir ülke. Bugün, çok fakir ve geri bir duruma düştü. Bunun da tek müsebbibi, Fransa.

ENTELLEKTÜEL HAFIZASI SİLİNDİ
-Bunca çatışma sebebini Fransa'ya bağlama sebebiniz nedir?

Fransa, 70 yıl boyunca sömürge politikasıyla Mali'yi, dünyaya kapattı. Alimlerini etkisizleştirerek, entelektüel birikimi sildi. Ülkede ilk üniversite 2000 yılında açıldı. İslamiyet'i, insanların 1000 yıllık dili olan Arapça'nın öğretilmesini yasakladı.

TUAREGLER MALİLİ DEĞİL
-Tuaregler kimdir?

Tuaregler, Malililerle ortak tarihi olan bir millet değil. Fransa, buradaki coğrafyayı 70 yılda değiştirip, kendileri gittikten sonra her an patlayabilecek bir harita oluşturdu. Tuaregler, Sahra Çölü'nde, kendi coğrafyalarında yaşarken, suni haritalarla, Mali'ye tabii kılındı. Mali'nin kuzeyi, Türkiye kadar bir coğrafyaya sahip ve üzerinde sadece 500 bin civarında Tuareg olduğu söyleniyor. Mali nüfusu ise 15 milyon.

MADENLER GÖZ KAMAŞTIRIYOR
-Kuzeyin, önemi nedir?

Mali dünyanın en fakir ülkesi ama dünyadaki en zengin madenlerin de bulunduğu ülke: Altın, elmas, uranyum, doğalgaz... Buzenginlikleri en iyi bilenler de Malililer değil. Mali konusunda çok uluslu şirketlerin ciddi çalışmaları var. Çinliler, Amerikalılar, Fransızlar, Kanadalılar, Güney Afrikalı altın tüccarları... Ayrıca, modern tarım yapıldığında, dünyanın birçok ihtiyacını giderecek kadar verimli toprakları da var Mali'nin.

ÇİN'İN ETKİNLİĞİ KORKUTTU
-Bu acele niye ?

Fransa, Çin'in Mali'de artan etkinliğini görüyor. Fransa, Mali'nin sadece siyaseten değil, zenginlikleriyle de elinden kaçtığını hissediyordu.

-Silahlar nereden geliyor?

Belki, altın ve elmas alışverişi yapılıyordur. Tuareglerin bir kısmı Kaddafi'nin özel birliklerindeydi. Ama dönerken, çöl şartları nedeniyle o kadar silahı yanlarında götürmeleri mümkün değil. Ülkenin güneyi ya da kuzeyi, geçici ya da kalıcı barış kazanabilir; ancak kaynaklarının kullanım çok uluslu şirketlere geçmiş olacak. Mali, bir 100 yılı daha, onların alanı olacak.

'İSLAMCI?ÖRGÜT' BATI?TERMİNOLOJİSİ
Mali'deki bu grupların İslam ile özdeşleştirilmesi yanlış. Bunlar direnişçi, isyankar, sertlik yanlısı gruplar. Diğer yandan, Batı, Azavat'ı laik olarak görüyor oysa, kişisel anlamda tanıdığım için söylüyorum onlar da son derece dindar insanlar. Kuzey'in Güney'i tamamen kontrol altına alacağı, buraya İslami bir devlet dayatabileceği varsayımı imkansız. Bunlar yıllardır Batı'nın kullandığı kavramlar. Ayrıca, Güney'deki insanları da Tuaregler, Kuzey'dekilerden daha dindar insanlar. Mali İslam Yüksek Konseyi Başkanı Mahmut Dicko'yu, şahsen tanırım. Geçen sene bir sohbetimizde, Ensaruddin'i kuran, İyad için, "O, benim cemaatimdi. Bu kişinin, bizim üzerimizde bir İslam bilgisi yok. Benim arkamda namaz kılan, bana Şeriat ilan edemez" dedi.

HANGİ ÖRGÜTLER SAVAŞIYOR
MNLA ( Azavad Ulusal Kurtuluş Hareketi ): Bölgede yaşayan Tuareg etnik grubunu temsil eden MNLA'nın amacı bölgede bağımsız bir Tuareg devleti kurmak ya da en azından federal yapıda bir idare oluşturmak. Güçlenmelerinin temel nedeni ise Kaddafi döneminde Libya'da bulunan Tuareglerin Kaddafi sonrası dönemde Libya'dan askeri teçhizatlar getirmeleri olarak gösteriliyor.

Ensaruddin (İslam'ın Yardımcıları): Yerli Tuareg halkının Azawad Ulusal Kurtuluş Hareketi'nin geriye kalanlarının oluşturduğu bir hareket. Eski asker, 1990'lardaki Tuareg isyanının önemli isimlerinden Iyad Ag Ghaly tarafından yönetiliyor. Mali'nin orta ve kuzey kesimlerindeki Timbuktu ve Kidal kentlerine hakim durumda.

AQMİ: Kuzey Afrika (Mağrip) ülkeleri El Kaide grubu. "Batı Afrika'daki El Kaide" yapılanması olarak biliniyor. Grup 2002'den bu yana bölgede aktif. Örgüt tüm Batı Afrika'da "birleşik İslam devleti" kurmayı hedefliyor. Çoğunlukla ülkenin kuzeyindeki Mali-Cezayir sınırında mevzileniyor. 1991-2000 arasında Cezayir iç savaşında aktif olan grup, daha sonra kuzey Mali'ye yerleşti. Cezayir, tarafından yönetildiği belirtiliyor.

Tevhid ve Cihad Hareketi: Bu grup, bölgedeki Mağrib El-Kaidesi'nden ayrılarak kuruldu. Ancak grup El Kaide ile ilişkilerini tamamen kesmiş değil. 2011 sonunda silahlı eylemlerine başlayan grubun amacı da Mağrip El-Kaidesi gibi bölgesel bir "İslam devleti" kurmak.

MALİ'DE KİM NE YAPIYOR?
Mali'nin kuzeyini elinde tutan militanlara karşı Fransa ve İngiltere operasyonel düzeyde katılıyor.

Fransa : Geçen haftaki hava bombardımanın ardından yaklaşık 2500 askeri ile Mali'deki militanlarla çatışma halinde.

Batı Afrika Ülkeleri Güçleri ( ECOWAS): Nijerya, Senegal, Togo, Gana, Nijer ve Gine de Mali devletine asker gönderme sözü verdi ve şu an 3300 askerin ülkeye gönderildiği belirtildi.

İngiltere: İngiltere asker göndermedi ancak Paris'e yardım için lojistik uçak desteği sağladı.

ABD: Fransa'ya lojistik destek, insansız hava aracı ve uçak yardımı veriyor.

Belçika, Almanya, Almanya : Askeri lojistik desteğin yanı sıra 'insani yardımları'sürdüreceklerini açıkladılar.

BUGÜNE NASIL GELİNDİ?
LİBYA'DA Muammer Kaddafi'ye paralı asker olarak hizmet veren yaklaşık 3 bin Tuareg, savaşın ardından Libya'yı terk ederek Mali'nin kuzeyindeki topraklarına döndü. Buradaki ordu birliklerini çıkaran Tuaregler, Azavad Ulusal Kurtuluş Hareketi olarak bağımsızlıklarını ilan etti. Mali ordusunun tepki olarak darbe yapması krizi derinleştirdi. Kuzeydeki El Kaide bağlantılı gruplar da bazı bölgeleri ele geçirdi. 11 Ocak'ta başkent Bamako'nun 700 km. kuzeydoğusundaki Kona da isyancıların eline geçti. Bunun üzerine BMGK açıklama yaparak Mali güvenlik güçlerine destek verilmesini istedi. BMGK çağrısının ertesi günü, 12 Ocak'ta Fransa Mali'ye müdahale etti.

51 YILDA 26 ASKERİ MÜDAHALE
Afrika coğrafyasında yaklaşık 200 yıllık bir sömürge geçmişine sahip olan Fransa, 1960'ların başında tasfiye ettiği bölgedeki eski sömürgelerine 51 yılda tam 26 defa askeri müdahalede bulundu.

1964 GABON'A?Asker gönderdi.

1968, 1978, 1983, 1986 ve 2008'deÇAD'a 5 defa müdahale etti.

1991 CİBUTİ /ETİYOPYA Devlet başkanını darbeyle deviren darbecileri vurdu.

1994 RUANDA Milyonlarca Tutsi'nin Hutular tarafından katledilmesine göz yuman Fransa, soykırımın sonuna doğru Belçika ile birlikte eski sömürgesine girdi.

1995 KOMOR ADALARI Darbeyi gerekçe göstererek ülkeye asker çıkardı.

1997 - ORTA AFRİKA CUMHURİYETİ Hükümete isyanı bastırmak için devreye girdi.

1997 KONGO İç savaşta kendi vatandaşlarını kurtarmak için ülkeye asker çıkardı.

2002 FİLDİŞİ SAHİLLERİ Hükümet güçlerinin Fransız üslerine saldırıları üzerine hava üslerini bombaladı

2011 LİBYA NATO kararı açıklanmadan Fransız savaş uçakları Bingazi'yi bombalamaya başlamıştı .

2011 FİLDİŞİ SAHİLLERİ Seçimlerin ardından adaya müdahale etti.

2013 MALİ/ Afrika Birliği'ni beklemeden militanlara savaş açtı.

700BİN?KİŞİ?MÜLTECİ?OLABİLİR

Fransa'nın Mali saldırısı devam ederken İnsan Hakları Kuruluşları çatışmalar
nedeniyle ülkede 700 bin kişinin mülteci konumuna düşebileceği uyarısını yapıyor.