Bugün Gazetesi'nden Seda Şimşek'in He­min Hew­ra­mi ile gerçekleştirdiği röportajı sizlerle paylaşıyoruz:

PYD ile Irak Böl­ge­sel Yö­ne­ti­mi ara­sın­da­ki an­laş­maz­lı­ğın se­be­bi ne?

Bi­zim PYD ile bir so­ru­nu­muz yok ama PYD so­run çı­ka­rı­yor. Hem bi­zim için hem de Su­ri­ye­’de­ki Kürt­ler için so­run üre­ti­yor. Ma­ale­sef, PYD ile Su­ri­ye re­ji­mi ara­sın­da­ki iliş­ki­ler Su­ri­ye­’de­ki Kürt­ler için ve bi­zim için bü­yük prob­lem çı­ka­rı­yor. Su­ri­ye­’de­ki bü­tün Kürt­le­r’i bir ara­ya ge­tir­mek için Kürt Ulu­sal Kon­se­yi ku­rul­ma­sı­nı öner­dik, PYD’­nin de bu­ra­ya da­hil ol­ma­sı için çok ça­ba sar­f et­tik. Su­ri­ye­’de­ki Kürt­le­r’­in bir­leş­me­si­ni is­te­dik. Eğer Su­ri­ye re­ji­mi ile ça­tış­ma ka­ra­rı ve­ri­le­cek­se bu ka­rar sa­de­ce bir un­su­run de­ğil bü­tün Kürt­le­r’­in ka­ra­rı ol­ma­lı, ay­nı şe­kil­de re­jim­le bir di­ya­log ku­ru­la­cak­sa bu da Su­ri­ye­’de ya­şa­yan bü­tün Kürt­le­r’­in ka­ra­rı ol­ma­lı.

Su­ri­ye Kürt­le­ri, ken­di gün­dem­le­ri­ni ken­di­le­ri be­lir­le­me­li. Ma­ale­sef PYD bu­na ka­tıl­mı­yor, me­se­la sı­nır ka­pı­la­rın­da­ki prob­lem­le­rin çö­zül­me­si ko­nu­sun­da yar­dım­cı ol­mu­yor. PYD, Ko­ba­ni, Ka­mış­lı, Af­rin gi­bi şe­hir­ler­de di­ğer Kürt par­ti­le­ri­nin ça­lış­ma­la­rı­na izin ver­mi­yor. Re­jim­le di­ya­log kur­ma­la­rı Su­ri­ye­’de ya­şa­yan Kürt­le­r’­in han­gi prob­le­mi­ni çöz­dü? Su­ri­ye Kürt­le­r’i için hiç­bir ge­liş­me sağ­lan­ma­dı. Kürt­le­r’e her­han­gi bir şey ka­zan­dır­ma­dı.

Esed özerk­lik ver­di.

Esed hiç­bir şey ver­me­di. Su­ri­ye re­ji­mi­nin as­ker­le­ri hâ­lâ Ka­mış­lı­’da du­ru­yor ama PYD, “Bu­ra­lar­da biz ha­ki­mi­z” di­yor. Biz PYD’­nin Kürt Ulu­sal Kon­se­yi­’ne dön­me­si­ni ve di­ğer par­ti­ler­le bir­lik­te ha­re­ket et­me­si­ni is­ti­yo­ruz. Si­lah zo­ruy­la ken­di­le­ri­ni Kürt hal­kı­na da­ya­tı­yor­lar. Biz, Irak Böl­ge­sel Yö­ne­ti­mi ola­rak Su­ri­ye Kürt­le­ri­’ne ne yap­ma­la­rı ge­rek­ti­ği­ni söy­le­me­dik. Sa­de­ce on­la­rın bir­leş­me­le­ri­ni is­te­dik, bir­bir­le­ri­ne kar­şı sa­vaş­ma­la­rı­nı, ay­rı ay­rı gün­dem­ler­le, bi­ri­le­ri­nin pe­şi­ne ta­kıl­ma­la­rı­nı is­te­me­dik. Sa­de­ce Kürt­le­r’­in ka­za­nım­la­rı­nı ta­kip et­me­le­ri­ni is­te­dik.

Bir Er­bil mu­ta­ba­ka­tı sağ­lan­mış­tı.

PYD, Er­bil mu­ta­ba­ka­tı­na uy­ma­dı.

YPG, Kürt Ulu­sal Kon­se­yi ça­tı­sı al­tın­da oluş­tu­ru­la­cak bir as­ke­ri gü­ce da­hil ola­cak­tı, bu ger­çek­leş­me­di mi?

Ha­yır, YPG ola­rak kal­dı.

Bar­za­ni Ro­ja­va­’da ini­si­ya­tif mi al­mak is­ti­yor?

Bar­za­ni, Su­ri­ye Kürt­le­ri­’nin bir­leş­me­si­ni is­ti­yor, on­lar adı­na bir ini­si­ya­tif al­ma gi­bi bir he­de­fi yok. Ne yap­mak is­ter­ler­se biz on­la­rı des­tek­le­riz. Ala­cak­la­rı ka­rar Su­ri­ye­’de Kürt­le­r’­in çı­kar­la­rı­na uy­gun, Kürt hak­la­rı­na ve Kürt­le­r’­in ge­le­ce­ği­ne da­ya­lı ol­ma­lı.

Su­ri­ye­’de Ira­k’­ta­ki böl­ge­sel yö­ne­tim gi­bi Su­ri­ye­’de de özerk bir Kürt yö­ne­ti­mi mi he­def­le­ni­yor?

Su­ri­ye Kürt­le­ri için Irak Kürt­le­ri­’nin bir kop­ya­sı­nı is­te­mi­yo­ruz. Irak Böl­ge­sel Yö­ne­ti­mi mo­de­li Su­ri­ye­’ye kop­ya­la­nıp ya­pış­tı­rı­la­maz. Bir kop­ya­la ya­pış­tır mo­de­li is­te­mi­yo­ruz. Su­ri­ye­’de Su­ri­ye Kürt­le­ri bu­gün han­gi nok­ta­da­lar­sa bu nok­ta­ya ken­di­le­ri gel­di, biz ge­tir­me­dik. On­la­ra “Fe­de­ra­lizm için gi­din sa­va­şı­n” ya da “Mu­ha­lif­ler­le di­ya­log ku­ru­n” de­me nok­ta­sın­da de­ği­liz. Ken­di ka­rar­la­rı­nı ken­di­le­ri ver­me­li.

PYD ora­da­ki sü­re­ci gasp mı edi­yor?

Şu an PYD’­nin si­lah­lı gü­cü YPG, ora­da Su­ri­ye re­ji­mi ile ko­or­di­ne hal­de ve o se­bep­le ora­da var­lar. Rus ka­na­lın­da bir ra­por var­dı, PYD’­nin güç­le­ri ile Esad güç­le­ri Ka­mış­lı Ha­va­ala­nı­’nı bir­lik­te ko­ru­yor­lar. PYD bu­nu in­kâr eden bir açık­la­ma yap­ma­dı.

Erbil’de düzenlenmesi planlanan kongreden önce Ankara’da bir konferansın düzenlenmesini nasıl değerlendiriyorsunuz?

Bu konferans daha çok think-tank özelliği taşıyor. Türkiye kamuoyunun neler düşündüğünü öğrenmemiz, bizim de düşüncelerimizi aktarmamız için önemli. Türkiye’de şu anda devam eden barış süreci var. Kürt sorunları ve çözümlerini konuşmak için davet edildik.

Türkiye’deki Kürt sorununda pozitif bir gelişme sadece Türkiye’de değil Ortadoğu’daki diğer bölgelerde de önemli gelişmeye yol açacaktır. KDP olarak her zaman çözümün bir parçası olmak istedik. Barışın ve diyaloğun yerini hiçbir şey tutamaz. Kanlı çatışmaların son bulacağı, birlikte barış içinde yaşayabileceğimiz bir ortam oluşturmalıyız. Bölgemizde artık silahlar susmalı, barış konuşmalı.

 “Çözüm süreci için terör yasasının değiştirilmesi, genel af, PKK tarafından daimi bir ateşkesin ilan edilmesi, mesela 10 yıl asla silah kullanmayacağını açıklaması gibi somut adımlar atılmalı”

Türkiye’deki çözüm sürecini nasıl değerlendiriyorsunuz?

Öcalan 21 Mart’ta “Artık silah dönemi kapandı” dedi, bundan çok önce biz Türkiye’deki Kürt sorununun silahla çözülemeyeceğini ifade ediyorduk. PKK’ya karşı silahlı mücadele de çözüm değil. Sürecin devam etmesini istiyoruz. Bin yıllık bir barış sürecini üç dakikalık bir savaş sürecine tercih ederiz. Kürtler ve Türkler birlikte yaşıyor. Akrabalık ilişkileri var. Kan çözüm değil.

Türk ve Kürt anneleri artık barışı konuşmalı. PKK tarafından ilan edilen ateşkes de hükümetin demokratikleşme paketi gibi barışa yönelik attığı adımlar da çok değerli. Erdoğan çok cesur adımlar attı. Demokratikleşme paketi, belki Kürtler’in bütün taleplerini kapsamıyor fakat doğru yolda önemli adımlar. Bardağın dolu tarafını görüyoruz. Kürtler’in diğer taleplerini de içeren paketler gelmesini umut ediyoruz. Okullarda anadilde eğitimi, aktivistlerin serbest bırakılması gibi adımlar da atılsa olumlu etkileri olacaktır.

Barzani yönetimi bu süreçte herhangi bir rol oynuyor mu?

Biz her iki tarafı sabırlı olmaları, diyaloğu sürdürmeleri yönünde teşvik ediyoruz. Geçen bin yılda yaşananlar için şu an bir şey yapamayız, 5 yıl içinde de bin yıllık problemleri çözmek mümkün değil. Hepimiz bu süreci desteklemeliyiz, başarıya ulaşması için bedel ödemeye hazırız.

Çözüm sürecinin devamıyla ilgili somut olarak ne öneriyorsunuz?

Demokratik paketin geliştirilmesi, terör yasasının değiştirilmesi, genel af, hapishanelerdeki aktivistlerin serbest bırakılması, Öcalan’ın konumunun iyileştirilmesi, sadece konuşması değil onunla diyalog kurulması, PKK tarafından daimi ve kesin bir ateşkesin ilan edilmesi, mesela PKK’nın 10 yıl asla silah kullanmayacağını açıklaması, hükümet operasyon yapsa da sürecin kesilmemesi gibi adımlar olabilir.

Sıfırın gerisine gitmek mümkün değil. Her iki tarafın da dürüst olması önemli. Kuşku ve endişeler yardımcı olmaz. Kazan-kazan formülü yardımcı olabilir. Kürt sorununda kalıcı çözüm sağlanabilirse Türkiye Ortadoğu’da daha güçlü olacaktır. Türkiye’deki Kürt sorununu çözümü İran, Suriye ve Irak’ta da etkisini gösterecek, o coğrafyalarda yaşayan Kürtler’in Türkiye’ye bakışını olumlu yönde değiştirecek.

PKK’yı kendinize bir tehdit olarak görüyor musunuz?

Öcalan artık silahlı dönemin bittiğini söyledi, eğer PKK Öcalan’a karşı gelirse, Kürt halkının çıkarlarına olacak gelişmelere karşı çıkarsa, Kürtler’e yönelik pozitif adımlar atılır ve PKK buna karşı durursa, tüm Kürtler’e yönelik yeni bir savaş gibi olacaktır. Eğer PKK tüm Kürtler’e karşı yalnız kalırsa, o zaman evet PKK bir tehdit olacaktır.

Kürt milliyetçiliği mi yapıyorsunuz?

Biz etnik bir grubuz, dört farklı parçaya dağıldık, bunların hiçbirisi bizim kararımız değildi. Her parçada yaşayan Kürtler’in kendilerine özgü karakteristik durumu var. Biz dünyanın neresinde olursa olsun bir Kürt sorun yaşıyorsa, o sorunun çözümünü destekliyoruz. Barışçı yoldan bu desteği veriyoruz, şiddeti desteklemiyoruz.

Tür­ki­ye ile Irak Böl­ge­sel Yö­ne­ti­mi ara­sın­da pet­rol an­laş­ma­la­rı­nın ha­zır­lan­dı­ğı yö­nün­de ha­ber­ler var.

Ne ya­pı­yor­sak bu tüm Irak için­dir, Irak Ana­ya­sa­sı’­na uy­gun an­laş­ma­lar ya­pı­la­cak­tır.

AB­D’­nin bu an­laş­ma­lar­dan bir ra­hat­sız­lı­ğı söz ko­nu­su mu?

ABD ile de­vam eden di­ya­lo­ğu­muz var. Her şe­yin Ira­k’­ın top­rak bü­tün­lü­ğü için­de ol­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni ifa­de edi­yor­lar. Tür­ki­ye ile pet­rol an­laş­ma­la­rı­na AB­D’­nin iti­ra­zı ol­du­ğu­nu dü­şün­mü­yo­rum. Pet­rol an­laş­ma­la­rı­na ABD kar­şıy­sa ne­den ABD şir­ket­le­ri Kür­dis­ta­n’­da ça­lış­sın ki? Biz ener­ji ile il­gi­li mer­ke­zi hü­kü­me­tin ba­şa­rı­sız­lık öy­kü­sü­ne ka­tıl­mak is­te­mi­yo­ruz.

Er­bi­l’­de ya­pıl­ma­sı plan­la­nan kon­gre ya­pı­la­cak mı?

Kürt Ulu­sal Kon­gre­si ile il­gi­li ça­lış­ma­lar sü­rü­yor. Baş­kan Bar­za­ni, Kürt di­as­po­ra­sı­nı, Su­ri­ye, İran, Tür­ki­ye ve dün­ya­da­ki bü­tün Kürt­le­ri bu kon­gre­ye da­vet et­ti. Bü­tün Kürt­le­r’­i bir ara­ya ge­ti­rip Or­ta­do­ğu­’ya me­saj ver­me­yi he­def­li­yor. 25 Ka­sı­m’­da ya­pıl­ma­sı plan­la­nı­yor an­cak ile­ri bir ta­ri­he er­te­len­me ih­ti­ma­li de var.

PKK ile KDP ara­sın­da ya­şa­nan so­run­lar se­be­biy­le mi kon­gre ger­çek­leş­ti­ri­le­mi­yor

Bi­zim ta­ra­fı­mız­dan kay­nak­la­nan bir so­run yok. Ko­mi­te­de 21 üye var. So­run, PYD’­nin Su­ri­ye­’de­ki du­ru­mun­dan kay­nak­la­nı­yor. Bü­tün ta­raf­la­rı da­vet et­tik, tek­rar da­vet et­me­ye ha­zı­rız. Bu kon­gre bü­tün Kürt par­ti­le­ri­nin or­tak gün­de­miy­le top­lan­ma­lı ve bü­tün Kürt­le­r’i tem­sil eden bir plat­form ol­ma­lı. Ba­zı­la­rı kon­gre­ye ken­di gün­dem­le­ri­ni hâ­kim kıl­mak is­ti­yor. Kürt­le­r’­in bir­li­ğe ih­ti­ya­cı var. Or­ta­do­ğu­’da­ki bü­tün Kürt­ler, bu kon­gre­de he­pi­mi­zin bir­le­şe­rek bir me­saj ver­me­si­ni bek­li­yor. Bu me­saj da ba­rış ol­ma­lı.

Tür­ki­ye, İran, Irak ve Su­ri­ye­’de­ki Kürt­ler, bir­le­şip ba­ğım­sız Kür­dis­ta­n’­ın te­mel­le­ri­ni mi ata­cak­sı­nız?

Ha­yır ama­cı­mız bu de­ğil. Kürt Ulu­sal Kon­gre­si­’nin ama­cı Kürt­le­r’­e yö­ne­lik si­ya­sal bir me­saj ver­mek. Bü­tün­le­şik Kür­dis­ta­n’­a yö­ne­lik bir me­sa­jı­mız yok. Rea­list in­san­la­rız. Ne is­te­di­ği­mi­zi ve ne­yi ba­şa­ra­bi­le­ce­ği­mi­zi bi­li­yo­ruz. Or­ta­do­ğu je­opo­li­ti­ği­nin, ger­çek­le­rin far­kın­da­yız. Kür­dis­ta­n’­ın her par­ça­sı­nın ken­di­si­ne öz­gü, özel du­ru­mu var. Tür­ki­ye, İran, Su­ri­ye ve Ira­k’­ta­ki Kürt­ler, ar­tık Or­ta­do­ğu­’da ak­tif bi­rer oyun­cu.

Er­do­ğa­n’­ın Mart 2011’de Er­bi­l’­de ifa­de et­ti­ği gi­bi, Kürt­le­r’­i in­kâr sü­re­ci, asi­mi­las­yon bit­ti. Or­ta­do­ğu­’da po­zi­tif part­ner ol­mak is­ti­yo­ruz. Bü­tün Or­ta­do­ğu de­ği­şi­yor, Sykes-Pi­cot ar­tık bit­ti, Sykes-Pi­co­t’­tan son­ra yüzyıl­dır de­vam eden sta­tü­ko ar­tık bit­ti. Sı­nır­lar res­mi ola­rak de­ğiş­me­me­si­ne rağ­men bu sı­nır­la­rın an­la­mı de­ği­şi­yor. Irak, Tür­ki­ye, Su­ri­ye ve İra­n’­da ya­şa­yan Kürt­ler ar­tık “dağ Tür­k’ü­” de­ğil. Bir ulus ar­tık. Bu in­kâr edi­le­mez. Kürt­ler; Arap, Fars, Türk de­ğil, fark­lı bir et­nik grup. Ye­ni bir dö­ne­me gi­ri­yo­ruz, Kürt­le­r’­in ta­nın­dı­ğı ve eşit ko­şul­lar­da ya­şa­ya­bil­di­ği bir dö­nem. (Bugün)