GİRİŞ

Güney Kafkasya bölgesinde, Azerbaycan toprakları içinde yer alan Karabağ, İslam tarihinde önemli bir yere sahiptir. Karabağ, yüzyıllar boyu dış işgallere karşı direnişi ile müstesna bir tarihsel geçmişe dayanır. Ama Ermenistan, 1991'de orada Dağlık Karabağ Cumhuriyeti adı altında sözde bağımsız bir cumhuriyet ilan etti ve 1993'ün sonlarına kadar devam eden saldırılarında Azerbaycan toprağının yüzde yirmisini işgal etti. Savaş, 1994'te Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te imzalanan ateşkes antlaşması ile son bulduysa da Ermenistan, o tarihte ve daha sonra uluslararası toplum önünde verdiği hiçbir sözü yerine getirmedi. Buna karşı uluslararası toplumun herhangi bir yaptırımı ile de karşılaşmadı. Ermeni tarafı, bundan aldığı cesaretle sahasını Azerbaycan aleyhine daha da genişletme çabalarını sürdürdü.

Bu çerçevede 27 Eylül 2020 sabahı, çatışmalar yeniden başladı. Azerbaycan, 28 Eylül'de bölgede savaş hâli ilan etti. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in ara buluculuğuyla 9 Kasım 2020'de yapılan ateşkes anlaşmasına kadar ve Türkiye'nin Azerbaycan'a açıkça verdiği destekle devam eden savaş, Azerbaycan'ın istila altındaki topraklarının büyük kısmının Ermeni istilasından kurtarılması ile sonuçlandı. Böylece Gazze Şeridi ve Batı Şeria'nın İsrail işgalinden kurtulması, Balkanlarda Bosna-Hersek'in ve Kosova Cumhuriyeti'nin kurulması, Moro'nun kısmen Filipin işgalinden kurtulmasından sonra, son dönemde ilk kez bir İslam coğrafyası yabancı işgalinden kurtuldu. Bu yeni durumla birlikte Karabağ'da, bölge ülkelerinden Türkiye ve Rusya'nın doğrudan müdahil olduğu, İran'ın dikkatle izlediği yeni bir durum oluştu.

Analizimiz, bu yeni durumu Kafkasya tarihi ışığı altında değerlendirmek üzere kaleme alınmıştır.