Mevzuata göre kazalarda yüzde 70 ya da daha fazla oranda hasar gören araçlar pert veya ağır hasarlı kaydı ile trafikten çekiliyor. Türkiye'de geçen yıl 32 bin 752 aracın pert kaydı yapıldı.

Ancak sektör uzmanları 5 bin aracın sigorta şirketleri tarafından yeniden satışa sunulduğunu belirtiyor. Son zamanlarda ağır hasarlı araç satışlarının arttığına dikkat çeken İzmir Otokent Başkanı Yılmaz Akın, "İkinci el araç alanlar hasar durumunu iyi araştırsın. Hemen alıp gitmesin, aksi takdirde büyük mağduriyet yaşayabilirler." diyor. TOBB Otomotiv Ticaret Meclisi Üyesi Hasan Kahyaoğlu da durumun vahametini "Pert olmuş iki aracın, sigortacılar tarafından birleştirilerek tekrar trafiğe çıkarıldığına şahit oldum." sözleriyle açıklıyor.

Mevzuata göre kazalarda yüzde 70 ya da daha fazla oranda hasar gören araçlar pert veya ağır hasarlı kaydı ile trafikten çekiliyor. Bu noktada fiziki pert yani hiçbir şekilde yola çıkamaz hale gelenler hurdaya ayrılırken, ağır hasarlı olarak değerlendirilenler sigorta şirketleri tarafından rayiç bedeli araç sahibine ödenerek yeniden satışa sunuluyor. Bu aracı satın alan tüketici sigorta şirketlerine gittiğinde ise sistemde pert olduğu görüldüğü için güvensiz bulunuyor ve hiçbir şekilde kasko yapılmıyor. Yılmaz Akın, normal şartlarda sigorta acentelerinin, ağır hasarlı araçları ilgili trafik tescil bürolarına bildirip trafikten men etmesi gerektiğini ancak bu araçlarla ilgili gerekli işlemleri yapmak yerine, ikinci üçüncü şahıslara satmayı tercih ettiklerini söyledi. Bu konuda esnafın ve tüketicinin mağdur edildiğini kaydeden Akın, "Sigorta acenteleri, zarar etmemek adına vatandaşları yakıyor." dedi.

İkinci el bir otomobilin pert kaydı, sadece Trafik Sigortaları Bilgi ve Gözetleme Merkezi'nden (TRAMER) öğrenilebiliyor. Bu merkezden, motorun şasi numarası girilerek aracın ne kadar hasarlı olduğunu öğrenmek mümkün. Ayrıca 5664'e kısa mesaj atılarak da bilgi alınabiliyor. "Dışarıdan bakıldığında aracın pert olduğu görünmüyor. Ağır hasarlı olduğu, ancak kayıtlar incelendikten sonra ortaya çıkıyor." diyen Akın, bu tür araçların tekrar piyasaya çıkarılmasında izlenen yöntemi şöyle anlatıyor: "Pert araçların satışını, daha çok sigorta acenteleri yapıyor. Acente, kaza yapan aracın hasarını ödemek yerine satın alıp başkasına daha ucuza satıyor. Örneğin 50 bin lira değerinde kasko yapılmış bir araç kaza yapıyor. Eksper, 40 bin lira hasar tespiti yapıyor. Sigorta acentesi, hasarı ödemek yerine farkını verip aracı satın alıyor. Daha sonra perte çıkarılması gereken bu aracı başkasına satıyor. Böylece hasar maliyeti yarı yarıya indiriliyor. Piyasaya ise ağır hasarlı bir sürü araç giriyor."

Hasan Kahyaoğlu ise pert kaydı yapılan araçların yaklaşık yüzde 15-20'sinin tekrar sisteme dahil olduğunu iddia etti. Konunun zaman zaman TOBB Otomotiv Meclisi'nde de gündeme geldiğini aktaran Kahyaoğlu, "Bu tür işler kaportacı, tamirci, özel servis tarzındaki kişilerin marifetiyle oluyor ancak bu işin kaynağını araştırdığımızda, karşımıza sigorta şirketleri çıktı. İşin aslı, sigorta şirketlerinin bu tarz araçları satmasına dayanıyor." diye konuştu. Kahyaoğlu, pert araçların muayene istasyonlarından rahatlıkla geçebildiğini, bu tür araçları, sigorta şirketleri ve eksperlerin eline bırakmamak gerektiğini dile getirdi.

Sigorta Acenteleri Derneği Başkanı Doğan Şen ise acentelerin, sigorta şirketleri müsaade etmediği müddetçe bu işi yapamayacağını savundu. Acentenin bu konuda sisteme olumsuz bir katkısı olmadığını söyleyen Şen, "Bu tür münferit hadiseler olabilir. Biz sistem üzerinden, kanunun vermiş olduğu yetkiler dahilinde işlem yaparız. Dolayısıyla bu hadiseler, sektörü ve acenteleri bağlamaz." dedi.

Pert otomobil mağdurlarından Ramazan Ercan, İstanbul'dan aldığı aracın yaptığı araştırma sonucu pert olduğunu tespit ettiğini söyledi. Piyasa değeri 32 bin lira olan aracı 26 bin liraya aldığını belirten Ercan, "Otomobilin dış görünüşünde hiçbir şey yoktu. Sanayide incelettim, hiçbir sıkıntısı çıkmadı. Ruhsattaki numara ile şasi numarasını karşılaştırdığımda farklı olduğunu gördüm. Yetkili servisine götürdüm, onlar da hasarı tespit edemedi. Araçtaki şasi numarası ile ruhsattaki numaranın farklı olduğunu söyleyince kontrol ettiler, pert olduğu ortaya çıktı. Hasarın boyutunu öğrenmek için 5664'e kısa mesaj attım. Gelen cevapta, 32 bin lira değerindeki arabada 32 bin liralık hasar vardı, yani araba komple pert çıktı." diye konuştu. Ercan, değerinin altında satılan araca şüpheyle bakılması gerektiğini söyledi.

Araba alırken nelere dikkat edilmeli?

Otomobilin motorundan şanzımanına, kaportadan döşemesine kadar dikkatle inceleyin. Mümkünse satın almaya bir otomobil tamircisi ile gidin.

Motor ve şase numaralarını, ruhsattaki motor ve şase numaralarıyla mutlaka karşılaştırın.

Aracın sicilini araştırın. TRAMER'den aracın ne kadar hasarlı olduğunu sorgulatın. Hasar durumunu 5664'e kısa mesaj atarak öğrenebilirsiniz.

Aracı mutlaka deneyin. Deneme sürüşünü mümkünse 20-50 kilometre hızla bir duvar boyunca yapın. Duvardan yankılanan ses, alışılmamış gürültüleri duymanıza yardımcı olur.

Tanıdığınız bir tamirci veya kaportacıya götürüp kontrol ettirin. Kaza geçirip sonradan toplanmış olabilir.

Satıcıya otomobil hakkında hiçbir şey sormaktan kaçınmayın.

Kontrol için yeterli zaman ayırın, aceleci davranmayın.

Değerinin altında satılan araçları iyi araştırın.

Pert araçlar trafiğe nasıl çıkarılıyor?

Kaza yapan araç, ekspertiz tarafından incelenip hasar tespiti yapılıyor.

Sigorta şirketi, eğer hasar arabanın değerine yakınsa bedeli karşılamak yerine aradaki farkı verip aracı sahibinden satın alıyor.

Ağır hasarlı pert olmuş araç, tamirden geçiriliyor. Kaportası yenileniyor. Ardından ikinci, üçüncü kişilere satılıyor.

Bu tür işler genellikle kaportacı, tamirci, özel servis tarzındaki kişilerin marifetiyle oluyor. Bu hile sonucu arabanın hasar gideri yarı yarıya indiriliyor.

Piyasaya ciddi miktarlarda ağır hasarlı araç giriyor. Bu araçların noter devri ve muayenesinde sıkıntı yaşanmıyor. Ancak kayıtlara geçtiği için sigorta şirketleri kasko yapmıyor. Banka da kredi vermiyor.