Sık uçak yolculuğu yapan kişilerde ne gibi kulak sorunları ortaya çıkabilir?
Sağlıklı bir burun ve kulak anatomisi ve fizyolojisi olan kişiler, kabin basıncı iyi dengelenmiş uçaklarla yolculuk yaptıkları takdirde kulaklarında herhangi bir sorun yaşanması beklenmez. Ancak burun kemiği eğriliği, burun alerjisi, sinüziti, geniz sorunları olan veya o an aktif üst solunum yolu enfeksiyonu geçiren kişilerde, uçuş sırasında, özellikle iniş ve kalkış anında östaki tüpünün orta kulak basıncını dengeleyememesi sonucunda, orta kulakta negatif veya pozitif basınç gelişebilir. Bunun sonrasında kulak zarında çökme, orta kulak enfeksiyonu, orta kulakta sıvı birikimi veya orta kulağa kanama gibi sorunlar yaşanabilir. Bu durumda kulak ağrısı, kulakta basınç hissi, uğultu-çınlama, işitme kaybı, baş dönmesi ve dengesizlik olabilir. Genellikle bu sorunlar kendiliğinden veya bazen de ilaç tedavisiyle geçer.

Ancak altta yatan sorunları olan veya bir kez basınç sorunu geliştikten sonra tam düzelmeden yeniden uçak yolculuğu yapmak zorunda kalanlarda kalıcı da olabilir. Nadiren uçuş sırasındaki basınç değişikliği iç kulağı da etkileyerek, o an için iç kulak basınç sorunları yapabileceği gibi önceden var olan iç kulak sorununu da tetikleyebilir. Örneğin iç kulak sıvısının orta kulağa kaçması sonucunda oluşan şiddetli baş dönmesi, çınlama ve ani işitme kaybı ile karakterize "perilenf fistülü" dediğimiz tablo oluşabilir.

Ani işitme kaybı nedir?
Ani işitme kaybı, "en fazla 3 gün içinde gelişen, peş peşe 3 frekansı tutan ve 30 db`den fazla olan sensörinöral (yani iç kulak tipi, iç kulaktaki salyangoz ve/veya işitme siniri hastalıklarından kaynaklanan) işitme kaybı" olarak tanımlanır. Yani bu bir iç kulak hastalığıdır. Genellikle sebep viral enfeksiyon olabileceği gibi, bakteriyel enfeksiyon, travma, tümör, otoimmün hastalıklar (vücudun bağışıklık sisteminin kendi organlarına verdiği patolojik yanıt), Meniere hastalığı, orta ve iç kulakta ani basınç değişiklikleri (ani yükseğe çıkma, ani suya dalma, ağır kaldırma, ıkınma vs gibi), damarsal kökenli hastalıklar, beyin ve sinir dokusunu tutan hastalıklar da neden olabilir. Bir de nedeninin bulunamadığı ve "idyopatik" diye adlandırılan ani işitme kayıpları vardır.

Çınlama ya da uğultu daima bir kulak rahatsızlığı belirtisi midir?
Bu yakınmalar bir kulak hastalığı belirtisi olabileceği gibi, beyin ve sinir dokularına ait hastalıklar, boyun omurları ve kasları, çene eklemi, boğaz ve kulak kasları gibi kulak çevresindeki diğer yapıların hastalıklarının da belirtisi olabilir. Bu şikayetleri olan hastalarda altta yatan sebebi bulmaya yönelik ayrıntılı muayene ve gerekli tetkikler yapılmalıdır.

Uçuş sırasında burun tıkanıklığı kulak rahatsızlığına neden olur mu?
Burun tıkanıklığı tek başına veya burun alerjisi, sinüzit, burun eti sorunları, geniz hastalıkları gibi diğer hastalıklarla birlikte östaki tüpünün fonksiyonlarının bozulmasına neden olarak kulak rahatsızlıklarına sebep olabilir. Bu durumda genelde orta kulak sorunları ile karşılaşılır. Kulak ağrısı, kulakta dolgunluk hissi, işitme azlığı ve baş dönmesi gibi şikayetler oluşabilir. Bu şikayetler hemen uçuş anında ortaya çıktıkları için hastaların uçaktan iner inmez doktora başvurmalarına neden olabilir.

Uçuş sırasında meydana gelen kulak ağrılarını hafifletmek için o sırada ne yapmalı?
Aslında en doğrusu kulak ağrısının ortaya çıkmasına engel olmaktır. Üst solunum yolu enfeksiyonu olanların zorunlu değillerse bu dönemde uçuş yapmamaları önerilir. Burun tıkanıklığına neden olan başka hastalığı olanların, bir an önce bu hastalıklarını tedavi ettirmeleri gerekir. Daha önceden bu sorunu sık yaşamış olanlar, uçuştan önce östaki borusunu açan dekonjestan denilen ilaçları, eğer kalp-damar rahatsızlıkları açısından bir engel yoksa alabilirler.

Yine burun ve östaki borusundaki ödemi azaltan dekonjestanlı burun damlaları da uçak içinde kalkış ve inişten hemen önce kullanılabilir. Ayrıca kalkış ve iniş sırasında sakız çiğnenmesi, sık sık yutkunulması ve eğer o an için aktif bir enfeksiyon yoksa ağız ile burun kapatılarak kulaklara basınç verme manevrası (Valsalva) yapılması da yararlı olabilir.

Sık uçuş ve burun tıkanıklığından meydana gelen kulak rahatsızlıkları için tedavi nasıl olmalıdır? Hangi durumlarda ameliyat gereklidir?
Burun tıkanıklığı yapan nedene göre tedavi değişir. Neden burun bölmesi eğriliğiyse mutlaka cerrahi tedavi gerekir. Burun eti ve/veya sinüzit sorunuysa önce ilaç tedavisi, devam ederse ameliyat yapılır. Uçuş sırasındaki kulak sorunları ender oluyor ve geçiciyse ameliyat gerekmez. Ancak çok sık oluyor ve kalıcı soruna neden oluyorsa, ameliyatla kulağa tüp takılması gerekebilir.

(Osman Öksüz - İLKHA)