Yemeni, ilk defa Yemen’de Yemen-i Ekber isminde biri tarafından yapılan ve sonra ismiyle anılan bir ayakkabı çeşidi. Osmanlı döneminde Yemen üzerinden Güneydoğu Anadolu’ya ulaşan yemeniler, zamanla yörenin geleneksel kıyafetlerinden biri haline gelmiş.

Yemeni ustaları da zamanla artmış. Ancak günümüzde yemeni ustası bulmak oldukça güç. Ayakkabı üretiminin artması ve ucuzlaması, yemenilere olan ilgiyi azaltmış.

“Yemenicilik bizim ata mesleğimiz”

Yemeniciliğin ata meslekleri olduğunu söyleyen Kahramanmaraşlı Hakan Kopar “Biz dördüncü kuşağız, beşinci kuşağı da yetiştiriyoruz. Artık çırak kalmadı. Biz kendi ailemizde, amcamın torunları beşinci kuşak olacak. Benim oğlum biraz daha büyüdüğünde beşinci kuşak olacak. Evde ufak ufak işler yaptırıyoruz. Şu an için dükkâna getirmiyoruz, yaşı küçük olduğu için. Çünkü eziyetli, zahmetli bir iş. Bende bel fıtığı var, sürekli oturup kalkmaktan, meslek hastalığı. İşimiz biraz ağır olduğundan çırak bulamıyoruz. Kendimiz devam ettirmeye çalışıyoruz.” dedi.

"Önceleri yemenileri sadece turistler alıyordu”

Yemenin satış piyasasının çok fazla olmadığını önceleri sadece turistler tarafından ilgi gördüğünü ifade eden Kopar, sinemaya uyarlanan Harry Potter filminden sonra bu ilginin arttığını söyledi.

Kopar, “Önceleri bunları sadece turistler alıyordu. Amcamın oğlu bu ayakkabıları Harry Potter filmine verdikten sonra bırakın Türkiye'yi bütün dünya duydu. Şimdi herkes almaya başladı. Özellikle üniversite gençliği çok beğeniyor. Yaz aylarında çok rahat oluyor, ayakta terleme ve kaşıntı yapmıyor. Tamamen keçi, dana ve koyun derisinden yapıyoruz, altlarına manda derisi kullanıyoruz. Günümüze uyarlanmış olan dıştan dikişli saray yemenisi var. Yeni, modernize edilmiş hali. Normalde bunun orijinali saray yemenisidir. Burnu sivridir, sivriliğini aldık, düz yaptık. Osmanlı döneminde saray içerisinde giyilen bir ayakkabıdır. Fatih yemenisi, tokalı, örgü, çarık, Karatay çarığı ve hedik gibi birçok çeşidi bulunmaktadır. Her birinin değişik değişik modelleri var ama şu anda günümüzdeki gençlerin en çok beğendiği yemenin sandalet modelleri.” şeklinde konuştu.

Mesleğin yaşatılabilmesi adına yetkililerden ilgi görmesi gerektiğini de söyleyen Kopar, “Bir teşvik ve destek göremiyoruz. Kültür ve Turizm Müdürlüğü ile Belediye'den bir ilgi yok. Biz kendi çabalarımızla yaşatmaya çalışıyoruz.” ifadelerini kullandı.

“Yemeni ayaktaki terleme ve kaşıntı yapmıyor”

Deriden imal edilen yemenilerin ayaktaki terleme ve kaşıntı yapmadığını söyleyen Yemeni Ustası Furkan Sıgalı ise “Ben bu mesleği ustamdan öğrendim. Bunlar geçmişte giyilen çarıklardır ama bizler üzerine dikiş atıyoruz, nakış yapıyoruz, günümüze biraz da uyarlamaya çalışıyoruz. Günümüzde de giyiliyor, şu anda yazın rahat oluyor. Ayakta terleme, kaşıntı, yapmadığından tercih ediliyor, giyiliyor. Şu anda satışı biraz daha arttı." dedi.

Artık yetiştirecek eleman bulamadıklarını söyleyen Sıgalı, “En son benim, benden daha genç olan yok. El işi olduğu için biraz zor oluyor. Emek isteyen bir sanat, ondan dolayı çırak bulunmuyor. Ama günümüzde fabrikasyonu çıktı, fabrikasyon daha çok yapılıyor. Makinede daha kolay olduğu için.” ifadelerini kullandı.

Bir yemeninin fiyatının yaklaşık 80 lira civarında olduğunu da söyleyen Sıgalı, daha çok genç bayanların yemeniyi tercih ettiklerini ifade etti. 

İLKHA